سال میلادی گذشته در نوامبر، انگلیس به همراه ایتالیا میزبان اجلاس اقلیمی COP۲۶ شد. رویدادی که بسیاری معتقد بودند بهترین فرصت آخر دنیا برای به دست گرفتن کنترل تغییرات اقلیمی است. نتیجه مهم این اجلاس، وعده ده‌ها کشور برای پایان دادن به جنگل‌زدایی، کاهش انتشار دی اکسید کربن و متان و متوقف کردن سرمایه‌گذاری دولتی در نیروگاه‌های زغال سوز بود. به خصوص درباره زغال سنگ، مجموعا ۴۶ کشور بیانیه گذار از زغال سنگ جهانی به نیروی پاک را امضا کرده و قول دادند گذار از تولید نیروی زغال سوز را شتاب بخشیده و صدور مجوزهای جدید برای پروژه‌های تولید نیروی زغال سوز را متوقف کنند.
اما با گذشت کمتر از یک سال، همه کشورهایی که چنین قولی را داده بودند، وضعیت وخیمی پیدا کرده‌اند و کشورهای توسعه یافته پس از بحران اوکراین که باعث فروپاشی انرژی جهانی شد، تلاش می‌کنند تولید نیروی زغال سوز را ازسربگیرند.
طبق گزارش بنیاد ابزرور ریسرچ، اختلالات پیش آمده در عرضه انرژی که ناشی از جنگ روسیه در اوکراین بوده، قیمت LNG را بالاتر برده و باعث شده است زغال سنگ تنها گزینه قابل استفاده و مقرون به صرفه در اکثر نقاط اروپا باشد و این وضعیت شامل بازارهای اروپای غربی و آمریکای شمالی بوده که سیاستهای روشنی برای توقف استفاده از زغال سنگ داشتند.
بر اساس گزارش واشنگتن پست، معادن زغال سنگ و نیروگاه‌هایی که ۱۰ سال پیش تعطیل شده بودند، اکنون در آلمان آماده ازسرگیری فعالیت شده‌اند. در اتفاقی که ناظران صنعت، “بهار نیروگاه‌های زغال سنگ آلمان خوانده‌اند، این کشور تا زمستان حداقل ۱۰۰ هزار تن زغال سنگ در ماه خواهد سوزاند. با توجه به هدف آلمان که قصد دارد تولید برق با استفاده از زغال سنگ را تا سال ۲۰۳۸ به طور کامل متوقف کند، این رویکرد، یک چرخش ۱۸۰ درجه محسوب می‌شود.
سایر کشورهای اروپایی مانند اتریش، لهستان، هلند و یونان هم نیروگاه‌های زغال سوز را راه اندازی کرده‌اند.
در این بین، واردات زغال سنگ به چین رو به افزایش است و در ژوئیه که تولیدکنندگان برق، خرید را برای تامین تقاضای تابستانی افزایش دادند، بر مبنای ماه به ماه ۲۴ درصد رشد کرد. چین با ۳۰۳۷ نیروگاه، بالاترین شمار نیروگاه‌های زغال سوز فعال را دارد و آلمان با ۶۳ نیروگاه، در اتحادیه اروپا رکوردار است.
این وضعیت به افزایش مصرف جهانی زغال سنگ منتهی شده که ممکن است به سطحی برسد که در یک دهه گذشته مشاهده نشده بود با این حال با در نظر گرفتن متوقف شدن سرمایه گذاری جدید در نیروگاه‌های زغال سنگ، رشد مصرف محدودیت پیدا خواهد کرد. اما این مسئله بازار زغال سنگ را دچار محدودیت عرضه کرده و باعث می‌شود این کالای انرژی، در دسته کالاهایی قرار بگیرد که عملکرد درخشان‌تری دارند.
قیمت زغال سنگ حرارتی که برای تولید نیرو مصرف می‌شود، از پایان سال ۲۰۲۱، حدود ۱۷۰ درصد رشد داشته است که عمده این رشد قیمت، پس از حمله روسیه به اوکراین روی داد.
دوراهی آلمان
آلمان به دلیل سیاستهای انرژی، در میان کشورهایی است که شدیدترین آسیب را از بحران انرژی رو به رشد دیده‌اند. دولتهایی که طی چند دهه گذشته در برلین روی کار آمدند، سیاست وابستگی حداکثری آلمان به نفت و گاز روسیه را دنبال کردند و تقریبا انرژی هسته‌ای را کنار گذاشتند و دو راکتور باقی مانده قرار است در سال ۲۰۲۲ تعطیل شوند. در نتیجه، آلمان وابستگی شدیدی به گاز طبیعی پیدا کرده و این سوخت، ۲۵ درصد از مصرف انرژی اولیه این کشور را تامین می‌کند. اگرچه آلمان می تواند با استفاده از فرکینگ، از ذخایر گازی خود بهره برداری کند اما برلین این فناوری را ممنوع کرده است و به این ترتیب، ۹۷ درصد از گاز مورد نیازش را از روسیه، هلند و نروژ وارد کرده است..
به گفته اقتصاددان ارشد اروپایی بانک گلدمن ساکس، در بدترین سناریو که روسیه صادرات گاز از خط لوله را به طور کامل متوقف کند، رشد تولید ناخالص داخلی منطقه یورو ۲.۲ درصد در سال ۲۰۲۲ کاهش پیدا می‌کند در حالی که تولید ناخالص داخلی آلمان ۳.۴ درصد و ایتالیا ۲.۶ درصد رشد منفی پیدا خواهد کرد.
مشکلات آلمان تا حدودی قابل بخشش است. برچیده شدن راکتورهای هسته‌ای در راستای برنامه گذار انرژی این کشور به سمت یک اقتصاد کم کربن انجام گرفته است. گاز طبیعی، ارزان و مطمئن است و آلایندگی آن نصف زغال سنگ است و خوراک مهمی برای بسیاری از صنایع است. در آلمان ۴۴ درصد از گاز در سال ۲۰۲۰ برای گرمایش ساختمان‌ها استفاده شد در حالی که مصرف صنعتی، ۲۸ درصد بود. گاز بهترین و ارزان‌ترین خوراک برای تولید کود نیتروژن است که آلمان عرضه کننده مهم آن است. گاز همچنین در پالایش، تولید مواد شیمیایی و بسیاری از محصولات دیگر تولید استفاده می‌شود. جایگزین کردن انرژی سبز در همه این بخش‌ها اگر غیرممکن نباشد، دشوار خواهد بود.
با بحران انرژی که هر روز ابعاد گسترده‌تری پیدا می‌کند، آلمان به جمع کشورهایی پیوسته که با افزایش استفاده از زغال سنگ، از اهداف اقلیمی خود عقب نشینی می‌کنند. در واقع آلمان چاره چندانی به جز مصرف لیگینت (زغال سنگ قهوه‌ای) – یکی از آلاینده‌ترین سوختهای فسیلی که به طور گسترده در معادن روباز این کشور استخراج می‌شود- ندارد. کمیسیون اروپا استفاده کشورها از زغال سنگ به جای گاز روسیه و تولید آلایندگی بالاتر را به دیده اغماض نگریسته است.
بر اساس گزارش اویل پرایس، اما زغال سنگ یک چاره موقت است و آلمان باید درباره آینده انرژی بلندمدت خود بصیرت داشته باشد. با در نظر گرفتن این که هیچ کشور اروپایی به اندازه آلمان با انرژی هسته‌ای ضدیت ندارد، استفاده از این انرژی خارج از بحث است. سیاستمداران آلمان در فوریه، تلاش اتحادیه اروپا برای معرفی انرژی هسته‌ای به عنوان یک انرژی پایدار را تقبیح کرده بودند.
