روابط ایران و روسیه در دولت سیزدهم در مسیر تازه‌ای قرار گرفته است و دو کشور خواهان گسترش روابط در همه سطوح اقتصادی و سیاسی هستند. هم‌اکنون نیز ۴ میلیارد دلار قرارداد با شرکت‌های مختلف روسی برای سرمایه‌گذاری در حال اجراست و سرمایه‌گذاری خارجی دولت آقای رئیسی از این جهت با جهش چشمگیری مواجه است.
در این راستا به منظور توسعه همکاری‌های راهبردی ایران و روسیه، توافقات اولیه‌ای برای افزایش سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ نفتی و گازی روسیه ازجمله گازپروم در ایران در هفته‌های اخیر صورت گرفت. پس از حضور مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران و جمعی از مدیران ارشد این شرکت در همایش اقتصادی سن پطرزبورگ و ملاقات با شرکت‌های مهم نفت و گاز روسی و در پی دستور مستقیم ولادیمیر پوتین، مدیران ارشد شرکت گازپروم هفته گذشته به تهران سفر کرده و طی ملاقات با مقامات وزارت نفت محورهای اصلی یک تفاهمنامه استراتژیک بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت گازپروم روسیه را مشخص کردند.
این محورها شامل همکاری در توسعه میادین نفت و گاز ایران من جمله میادین گازی کیش، پارس شمالی، پارس جنوبی و شش میدان نفتی، سواپ گاز و فرآورده های نفتی، طرح‌های LNG، احداث خطوط لوله صادرات گاز و همکاری‌های علمی و تکنولوژی بوده است. چنانچه محورهای این تفاهمنامه اجرایی شوند، بیش از ۴۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری توسط شرکت گازپروم در ایران شکل خواهد گرفت که بزرگترین سرمایه‌گذاری خارجی در تاریخ صنعت ایران محسوب می‌شود.
تاکید بر پیگیری و عملیاتی شدن تفاهم‌ها و قراردادهای ایران و روسیه در بخش نفت و گاز تا انتها
این تفاهمنامه ابعاد مهم و قابل توجهی دارد تا جایی که روز گذشته حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و هیات همراه با تأکید بر ضرورت عملیاتی شدن تفاهم‌ها و قراردادهای بین دو کشور، هوشیاری در مقابل سیاست‌های فریبکارانه غرب را لازم دانسته و خاطرنشان کردند همکاری‌های بلندمدت ایران و روسیه عمیقاً به نفع هر دو کشور است.
ایشان در این دیدار با تأکید بر اینکه حوادث جهانی نشان‌دهنده نیاز ایران و روسیه به همکاری‌های روزافزون و متقابل است، افزودند: تفاهم‌ها و قراردادهای متعددی بین دو کشور از جمله در بخش نفت و گاز در جریان است که باید تا انتها پیگیری و عملیاتی شوند.
ظرفیت تولید نفت به ۵.۷ میلیون بشکه و ظرفیت تولید گاز به ۱.۵ میلیارد مترمکعب می رسد
تاکید مقام معظم رهبری بر عملیاتی شدن تفاهمنامه و قراردادهای بین ایران و روسیه اهمیت این تفاهمنامه را دو چندان کرده است و عزم جدی برای تبدیل این تفاهمنامه به قرارداد وجود دارد چراکه صنعت نفت ایران نیازمند سرمایه است و بر اساس برنامه‌های تولید نفت و گاز، پیش‌بینی شده که در افق ۱۴۰۸ با انجام ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، ظرفیت تولید روزانه نفت به ۵.۷ میلیون بشکه و ظرفیت تولید گاز به ۱.۵ میلیارد مترمکعب در روز برسد و امروز مؤلفه رشد اقتصادی در دولت سیزدهم سرمایه‌گذاری در میدان‌های نفت و گاز به‌ویژه میدان‌های مشترک بوده که با جهشی قابل ملاحظه روبه‌رو است.
در این بین همکاری با شرکت‌های بزرگ و صاحب‌نام یکی از جهت‌گیری‌های صنعت نفت ایران تعریف شده به این منظور بخشی از سبد سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت ایران با سهم ارزنده و مهمی برای شرکت گازپروم تعریف شد. محسن خجسته‌مهر – مدیرعامل شرکت ملی نفت – روز گذشته در این رابطه اعلام کرد: با دیپلماسی انرژی فعال و مذاکرات فشرده با کشور روسیه و شرکت‌های صاحب‌نام تفاهمنامه و قراردادهای جدیدی امضا خواهیم کرد، سال گذشته نیز دو قرارداد جدید با دو شرکت مهم امضا شد.
وی به تداوم مذاکرات از سال گذشته تاکنون اشاره کرد و افزود: در دو ماه گذشته ملاقات مهمی با الکسی میلر، مدیرعامل گازپروم انجام شد که در این ملاقات به تفاهم مهمی دست یافتیم، امیدواریم با ادامه روند تحولی انجام سرمایه‌گذاری و افزایش تولید نفت و گاز در دولت سیزدهم، نقش مهمی در ارتقای اقتصاد ایران ایفا کنیم.
به گفته مدیر عامل شرکت ملی نفت توسعه میدان گازی کیش و پارس شمالی از جمله محورهای این تفاهمنامه است که با توسعه و سرمایه‌گذاری حدود ۱۰ میلیارد دلاری در این دو میدان بیش از ۱۰۰ میلیون مترمکعب گاز تولید خواهد شد.
وی به آغاز مذاکرات برای توسعه ۶ میدان نفتی با گازپروم پس از امضای این تفاهمنامه اشاره و اظهار کرد: فشارافزایی در میدان پارس جنوبی برای نگهداشت و افزایش تولید بسیار مهم و حیاتی است که در بزرگترین میدان گازی دنیا با حدود ۱۵ میلیارد دلار ارزش انجام می‌شود.
بر این اساس سوآپ گاز و فرآورده، تکمیل طرح‌های ال‌ان‌جی، تعریف بسته انتقال فناوری با مراکز فناوری و پژوهشی گازپروم از دیگر محورهای این تفاهمنامه است.
پیگیری جدی برای اجرایی شدن تفاهمنامه و اسناد امضاشده با روسیه
امروز نیز احمد اسدزاده – معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت گفته است که اجرایی شدن تفاهمنامه و اسناد امضاشده با روسیه را به‌صورت جدی پیگیری می‌کنیم. این تفاهم نامه در راستای منافع بلندمدت هر دو کشور ایران و روسیه در بخش نفت و گاز بوده و حامل پیام راهبردی است.
وی با بیان اینکه روسیه و ایران به‌صورت گام‌به‌گام و هدف‌گذاری شده در حال عمق‌بخشی به همکاری‌های خود در صنعت نفت هستند، تصریح کرد: در دور جدید همکاری‌های دو کشور سرفصل‌های متنوعی دیده شده است که ان‌شاءالله در صورت تحقق، تعاملات دو کشور در حوزه نفت و گاز را دچار جهش خواهد کرد. به‌عنوان نمونه یکی از محورهای همکاری مربوط به بخش توسعه و انتقال فناوری است که اقدام‌های بسیار خوبی در حال انجام است و ان‌شاءالله در آینده شاهد تحولات خوبی در این بخش خواهیم بود.
طق اعلام وزارت نفت، اسدزاده با تأکید بر اینکه آسیب جدی در روابط میان ایران و روسیه بسنده کردن به امضای اسناد راهبردی بوده است، افزود: این رویکرد سبب شده تا با وجود نیاز و ضرورت همکاری میان دو کشور، همکاری‌ها به مرحله اجرا نرسد. تلاش ما این است که اسناد و تفاهم‌نامه‌هایی که امضا شده است در آینده نزدیک اجرایی شود و این موضوع را به‌صورت جدی پیگیری خواهیم کرد.
فرصت های طلایی برای ایران و روسیه
نگاه کارشناسان و صاحب نظران در این حوزه نیز نسبت به ایجاد این همکاری مثبت است، آنطور که از طرف آن‌ها اعلام شده این تفاهم نامه می‌تواند راهی برای حل مشکلات صنعت نفت و گذری برای ارتقاء و افزایش توان این صنعت باشد؛ محمد خطیبی – نماینده سابق ایران در اوپک در همین باره گفت: ایران و روسیه می توانند همکاری خوبی را با یکدیگر داشته باشند چراکه شرایط افزایش همکاری اکنون فراهم است و شرایط نسبت به گذشته تغییر کرده است.
وی افزود: باتوجه به اینکه روسیه تحریم شده و غرب تحریم‌های سنگینی را بر روسیه اعمال کرده است، شرکت‌های روسی مانند گذشته نبوده و با محدودیت روبرو هستند، بنابراین این موضوع می‌تواند موجب ایجاد یک همکاری متقابل بین ایران و روسیه شود، چراکه هر دو کشور تحریمی هستند و شرایط همکاری فراهم است.
نماینده سابق ایران در اوپک با اظهار خوشبینی نسبت به این تفاهمنامه تاکید کرد: به نظر می‌رسد که می توان نسبت به آن امیدوار بود، اما شرط آن این است که این تفاهمنامه به قرارداد تبدیل شود، زمانی که این اتفاق بیفتد، تعهد ایجاد می‌شود و می‌توان مسیر عملیاتی شدن آن را مشاهده کرد.
خطیبی با اشاره به سابقه همکاری ایران و روسیه در صنعت نفت، گفت: ابتدا باید این نکته را در نظر گرفت که این مقایسه چگونه است، بعد از برجام با غربی‌ها تفاهمنامه و قراردادهای متعددی امضا شد و اگر بخواهیم این مقایسه را با این کشورها داشته باشیم، روس‌ها نسبت به کشورهای غربی عملکرد بهتری داشته‌اند. اکنون شرایط تغییر کرده چراکه کشورهای روسی با محدودیت فعالیت مواجهند و هم ایران و هم روس‌ها مورد تحریم واقع شده‌اند می‌توان نسبت به آینده و اجرای این تفاهمنامه امیدوار بود.
