اقتصاد ایران ازجمله اقتصادهای است که سال‌ها تحت شدیدترین تحریم‌ها بوده و همین موضوع سبب شده است که درآمدهای نفتی به شدت وابسته به این وضعیت تحریمی باشد و دولت‌ها نیز به جای بی‌اثر کردن تحریم‌ها، به دنبال رفع یا دور زدن تحریم‌ها بوده‌اند. همین موضوع نیز به پاشنه آشیل اقتصاد ایران تبدیل شده است.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم صادرات نفت خام و میعانات گازی افزایش چشمگیری یافت، به‌گونه‌ای که فروش نفت دو برابر شده است. روند افزایشی صادرات نفت ایران در حالی رقم خورد که وزیر سابق نفت، در ماه پایانی فعالیت دولت دوازدهم در نامه‌ای کاهش رقم فروش نفت ایران را پیش‌بینی کرده بود.
اما این افزایش صادرات نفت و میعانات گازی، اتفاقی و ناشی از تحولات و التهابات بازار نفت رقم نخورد، بلکه وزارت نفت با تمرکز بر بازارسازی نفت ایران به جای خرید و فروش، مسیرهای تازه‌ای برای فروش نفت ایران فراهم کرد، از نمونه بارز این موضوع می‌توان به گسترش همکاری‌های نفتی با کشورهای آمریکای لاتین اشاره کرد.
بازارسازی نفت ایران در این کشورها از طریق توسعه همکاری‌ها و صادرات خدمات فنی و مهندسی در ازای اخذ سهام صنایع پایین‌دست این کشورها بود که سیاست اصلی اقتصادهای برتر دنیا را دنبال می‌کرد؛ به این نحو که باید چیزی خرید تا بتوان چیزی را فروخت.
این سیاست تجاری با صادرات خدمات مهندسی و نفت در ازای سهامداری در صنایع پایین‌دست نفت کشورهای آمریکای جنوبی، به تعریف بازاری جدید برای نفت ایران اقدام کرده است که علاوه بر سرمایه‌گذاری ارزهای نفتی کشور و صادرات خدمات فنی مهندسی، یک بازار تضمین‌شده فروش نفت را نیز برای ایران فراهم می‌آورد.
خنثی‌سازی تحریم‌ها با فروش تضمینی نفت در پالایشگاه‌های فراسرزمینی
رمضانعلی سنگدوینی عضو کمیسیون انرژی مجلس یازدهم با اشاره به لزوم ایجاد ارتباطات دو و چندجانبه با کشورهای مختلف دنیا در زمینه انرژی و دیگر زمینه‌ها، اظهار کرد: آقای رئیسی، رئیس‌جمهوری تأکید دارند که با کشورهای مختلف باید ارتباطات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… برقرار کنیم و اولویت را هم کشورهای همسایه قرار داده‌اند.
وی افزود: در این راستا برنامه‌ریزی‌های خوبی صورت گرفته و در حال اجرا است. این روابط می‌تواند اتفاقات خوبی را در کشور به همراه داشته باشد. خوشبختانه در صنعت انرژی کشور از خدمات فنی و مهندسی و فنّاوری مطلوبی برخوردار هستیم و می‌توانیم در داخل کشور و حتی خارج از کشور از آن استفاده کنیم.
نماینده مردم گرگان و آق‌قلا ادامه داد: شاید همه ظرفیت‌های لازم ازجمله سرمایه‌گذاری اولیه بالا برای اینکه نفت را استخراج و در پالایشگاه‌ها تبدیل به فرآورده و ارزش افزوده کنیم، نداشته باشیم، اما با دانش و خدمات فنی و مهندسی که در کشور داریم، می‌توانیم با سایر کشورهای ارتباط برقرار کنیم و از ظرفیت آن‌ها و خدمات خودمان بهره کافی را ببریم.
توانایی صادرات خدمات فنی و مهندسی را داریم
سنگدوینی یکی از راهکارهای مهم در زمینه خنثی‌سازی تحریم‌ها را بحث فروش تضمینی نفت در پالایشگاه‌های فراسرزمینی عنوان و تصریح کرد: با پیش‌فروش نفت به پالایشگاه‌های فراسرزمینی و استفاده از توانمندی‌های پالایشگاهی و فنی داخل، همه ظرفیت این پالایشگاه‌ها به کار گرفته می‌شود. در حقیقت ما سهامدار این پالایشگاه‌ها محسوب می‌شویم و می‌توانیم درآمد قطعی ارزی و غیرقابل تحریم داشته باشیم.
وی ادامه داد: در کنار پیش‌فروش نفت، توانایی این را داریم که خدمات فنی و مهندسی را صادر کنیم و در سایر کشورها پالایشگاه ایجاد کنیم. در حقیقت ایران می‌تواند با استفاده از خدمات فنی و مهندسی و پیش‌فروش نفت، سهامدار پالایشگاه فراسرزمینی باشد و تحریم‌های ظالمانه نفت را بی‌اثر و خنثی کند.
عضو کمیسیون انرژی مجلس خاطرنشان کرد: اگر پالایشگاه در کشوری ایجاد کردیم، آن کشور یا نفت دارد و یا ندارد. اگر نفت ندارد، ما به او نفت خام می‌دهیم و اگر دارد ما از نفت و یا فرآورده آن استفاده می‌کنیم. همچنین در بعضی از مواقع پیش می‌آید که در کشور، به یک اقلامی نیاز داریم و آن کشوری که ما سهامدار پالایشگاهش هستیم، آن اقلام را دارد. با ارتباطاتی که با آن کشور داریم، می‌توانیم رایزنی‌های مختلفی در این حوزه داشته باشیم.
سنگدوینی ابراز کرد: ارتباطات بین‌المللی مزایای خوبی برای کشور دارد. سایر کشورها هم به این موضوع رسیده‌اند و مدام در حال برقراری روابط بین‌المللی هستند، چرا کشور ما این راه را در پیش نگیرد؟؛ مقام معظم رهبری تأکید دارند که با کشورهای همسایه ارتباطات تجاری، اقتصادی، فرهنگی و… داشته باشیم تا بتوانیم به راحتی ترانزیت کالا انجام دهیم. ما اکنون با کشور ترکمنستان مجدداً ارتباطات تجاری، اقتصادی و انرژی داریم و ارتباط ریلی از طریق خراسان و همچنین گلستان برقرار کرده‌ایم. کشور ما شرایط و توانمندی روابط بین‌المللی را دارد، باید برنامه‌ریزی کرد و گام‌های بیشتری برداشته شود.
سود قرارداد ایران و ونزوئلا برای دو کشور
وی یادآور شد: اخیراً با سفر وزیر نفت به کشورهای حوزهٔ آمریکای لاتین، قراردادهای میان کشور ما و سران آن‌ها منعقد شد که در آینده نتیجه‌اش را خواهیم دید. این قراردادها باعث می‌شود از دانش فنی و ظرفیت‌ها استفاده شود.
عضو کمیسیون انرژی مجلس اضافه کرد: قراردادی که میان ما و کشور ونزوئلا بسته شده است، می‌تواند به هر دو طرف بهره کافی را بدهد. به عنوان مثال اگر ظرفیت پالایشگاه ونزوئلا خالی باشد و یا بیست یا سی درصد ذخایر داشته باشد، ایران می‌تواند آن را به هشتاد درصد افزایش دهد و سهامدار نفت آنجا باشد. در کنار این می‌توانیم نفتی را که در آنجا به فرآورده تبدیل می‌شود، به خود آن‌ها بفروشیم و برای کشور ارزآوری کنیم. همچنین کشور ونزوئلا زمین‌های کشاورزی و ذخایر غلات خوبی دارد، ما می‌توانیم در این زمینه‌ها هم مراودات مفید و سودمندی داشته باشیم.
نماینده مردم در مجلس با اشاره به اینکه بازارسازی ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی می‌تواند صد درصد تحریم‌ها را بی‌اثر کند، بیان کرد: در حقیقت ما توانایی سهامداری در کشوری که از منابع انرژی نفت، گاز و. بهره‌مند است را داریم و می‌توانیم در زمان نیاز به فرآورده پالایشگاهی، از سهم خودمان به کشور وارد کنیم و نیازمان را برطرف و تحریم‌ها را خنثی کنیم.
وی در پایان گفت: نیروهای انسانی ما مقتدر هستند و ما افتخار می‌کنیم که وزارت نفت و دانشگاه نفت چنین نیروهای انسانی را پرورش داده که در دنیا از استعدادهای خوبی بهره‌مند هستند. وظیفه ما در مقابل این افراد این است که آن‌ها را حفظ کنیم و اجازه ندهیم که کشورهای همسایه و سایر کشورها برای آن‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
