در نشست بررسی و هم اندیشی ساز و کار اجرایی مشارکت بانک‌ها در مگاپروژه توسعه یکپارچه میدان آزادگان، ابعاد فنی، مالی و حقوقی این طرح تشریح و از سوی مدیران بانک ها نیز مسایل مختلف مورد پرسش قرار گرفت و توضیحات تکمیلی برای آن ارائه شد.
محسن خجسته مهر با اشاره به حضور وزیر نفت در این نشست، اظهار کرد: مهندس اوجی با حضور در این نشست، بر حمایت تمام قد وزارت نفت از حضور و سرمایه گذاری بانک‌ها در طرح‌های توسعه‌ای اشاره و بر تسهیل زمینه‌ها و بسترها برای افزایش مشارکت بانک‌ها و شرکتهای ایرانی تاکید کرد.
معاون وزیر نفت با اشاره به ویژگی‌های میدان آزادگان، گفت: این میدان مشترک با مساحت ۱۵۰۰ کیلومتر مربع در ۸۰ کیلومتری غرب شهر اهواز واقع شده و میزان نفت درجای آن حدود ۳۲ میلیارد بشکه نفت برآورد می شود؛ همچنین ظرفیت تولید فعلی این میدان در حال حاضر ۱۹۰ هزار بشکه در روز است.
خجسته مهر افزود: ذینفعان مهم این طرح علاوه بر شرکتهای اکتشاف و تولید منتخب، شرکت های سرمایه گذار، بانک ها و پتروشیمی ها شامل دیگر مجموعه‌ها از جمله شرکت مشاور مادر به عنوان مسئول پیوستگی مطالعات و تهیه برنامه جامع توسعه میدان، تأمین کنندگان دکل‌های حفاری، سازندگان داخلی کالاها و تجهیزات و شرکتهای فن آور برای انجام مطالعات فناورانه و دانش بنیان مورد نیاز انجام طرح‌های فناورانه مانند افزایش ضریب بازیافت است.
وی با بیان اینکه سرمایه‌گذاری ۷ میلیارد دلاری برای توسعه میدان مشترک نفتی آزادگان با هدف رسیدن به تولید ۵۷۰ هزار بشکه نفت در روز پیش بینی شده است، تاکید کرد: بانک‌های مهم کشور و شرکتهای اکتشاف و تولید در این طرح سهامدار می‌شوند و بخشی از سهام این طرح نیز به مردم واگذار خواهد شد.
معاون وزیر نفت با اشاره به جذابیت‌های این طرح برای سرمایه گذاران، افزود: پیش‌بینی می‌شود ظرف دو سال پروژه به بهره‌برداری اولیه و آغاز بازگشت سرمایه خواهد رسید.
بر اساس این گزارش، میدان نفتی آزادگان به عنوان بزرگترین میدان نفتی ایران در جنوب غربی ایران در مجاورت مرز ایران و عراق قرار دارد.
توسعه ایرانی میدان آزادگان روی ریل افتاد
با امضای یادداشت تفاهم میدان آزادگان که تأمین مالی آن را بانک‌های ایرانی و شرکتهای تولید و اکتشاف داخلی برعهده گرفته‌اند، بهره‌برداری از این میدان مشترک با عراق تسریع می شود. میدان نفتی آزادگان در منطقه دشت آبادان، در حدود ۸۰ کیلومتری غرب و جنوب غرب اهواز و در امتداد مرز ایران و عراق در مساحتی بالغ بر ۱۵۰۰ کیلومتر مربع قرار دارد.
این میدان بزرگترین میدان نفتی مشترک ایران به‌شمار می‌رود، از طرفی این میدان را دهمین میدان بزرگ نفتی جهان بر می‌شمارند. این میدان مهم‌ترین مخزن جوان (گرین‌فیلد) و کمتر توسعه یافته کشور است که ظرفیت بالایی برای افزایش تولید نفت کشور در خود دارد. ایران و عراق به‌طور مشترک از این میدان بهره‌برداری می‌کنند؛ عراق این میدان را با نام مجنون می‌شناسد. قرار است تفاهمنامه توسعه این میدان با ۶ بانک ایرانی و ۶ شرکت E&P داخلی بعد از ظهر امروز (۱۴ تیرماه) با حضور مقامات عالی‌رتبه دولت برگزار شود.
آنطور که ارزیابی شرکتهای مختلف نشان می‌دهد، این میدان حدود ۳۲ میلیارد بشکه نفت در جا دارد که در ۴ مخزن سروک، کژدمی، گدوان و فهلیان جای گرفته است. پیشتر توسعه بخش ایران این میدان در قالب دو میدان مجزا آزادگان شمالی و جنوبی دنبال می‌شد که از توسعه آن تاکنون روزانه حدود ۱۹۰ هزار بشکه حاصل می‌شود.
هشت شرکت بین‌المللی و کار ناتمام
پیش از این هشت شرکت بین‌المللی برای توسعه این میدان کار مطالعات جامع آن را انجام داده بودند؛ اما به‌جز شرکت CNPCI که توسعه بخشی از میدان آزادگان شمالی را اجرا کرد، باقی شرکت‌ها به‌دلیل تحریم‌ها برای توسعه میدان قدم به‌میان نگذاشتند. همین موضوع دولت سیزدهم را بر آن داشت تا فعالیت عقب‌مانده گذشته را بدون معطلی برای شرکتهای بین‌المللی، با تکیه بر توان و دانش ایرانی با استفاده از حداکثر توان و مقدورات داخلی پیش ببرد.
تکمیل توسعه این میدان در دولت سیزدهم جان تازه‌ای به‌خود گرفت از آنجایی که در دولت گذشته طرحی برای توسعه آن اجرا نشده بود، با ورود دولت سیزدهم به‌عنوان نخستین اقدام، تعداد ناوگان حفاری میدان ۶۰ درصد افزایش یافت و ۲۰ چاه حفر شده قبلی به تولید رسید. آنطور که جواد اوجی، وزیر نفت و محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران بارها بر آن تأکید کرده‌اند، تکمیل توسعه این میدان اولین اولویت نفتی وزارت نفت دولت سیزدهم است.
حالا با امضای یاداشت تفاهم توسعه میدان توسعه این میدان در آینده پیش‌رو به مجموعه‌ای از شرکتهای ایرانی در قالب یک شرکت واحد سپرده می شود. با توسعه جامع این میدان، بر اساس مطالعات انجام شده از سوی شرکتهای مختلف داخلی و خارجی، پیش‌بینی می‌شود تولید از این میدان به حدود ۵۷۰ هزار بشکه در روز برسد.
افزایش متمایز ضریب بازیافت میدان آزادگان
البته علاوه بر تکمیل توسعه این میدان موضوع افزایش ضریب بازیافت این میدان نیز مد نظر است. تزریق آب به‌عنوان روش افزایش ضریب بازیافت در این میدان دنبال می‌شود که بر اساس مطالعات باید به‌میزان گسترده‌ای در این میدان اعمال شود. برای تکمیل توسعه و رسیدن به این میزان تولید حدود ۴۲۰ حلقه چاه تولیدی و تزریقی حفر خواهد شد که از این تعداد ۱۸۷ مورد برای تزریق آب در این میدان به‌کار گرفته می‌شود که بزرگترین پروژه‌ی تزریق آب کشور به‌شمار می‌رود.
برای تأمین آب مورد نیاز تزریق آب، خط لوله ۱۵۰ کیلومتری از خلیج‌فارس، جدای از این تفاهمنامه و قرارداد بعد از آن، اجرا می‌شود. همچنین برای جابجای این میزان نفت باید در مجموع ۴۳۰ کیلومتر خطوط لوله جریانی کار گذاشته شود، سرمایه مورد نیاز برای توسعه این میدان قرار است از سوی بانک‌های ملی ایران، ملت، تجارت، پارسیان، پاسارگاد و شهر و شرکتهای قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا، توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا، توسعه نفت و گاز مپنا، هلدینگ انرژی گستر سینا، پتروپارس و مهندسی و صنایع نفت (اویک) تأمین شود.
شرکت اکتشاف و تولید آزادگان جایی برای همگرایی
مقرر شده است این شرکت‌ها و بانک‌ها بعد از امضای تفاهمنامه نسبت به تشکیل و تأسیس یک شرکت واحد با عنوان شرکت اکتشاف و تولید آزادگان اقدام کنند که مجموع شرکت‌ها و بانک‌های ذکر شده به‌عنوان سهامدار شرکت اصلی ثبت می‌شوندو شش بانک داخلی ۸۰ درصد و شش شرکت E&P ۲۰ درصد آورده این پروژه را تأمین خواهند کرد.
توسعه این میدان در طول ۷ سال اجرا می‌شود و شرکت اکتشاف و تولید آزادگان برای این منظور باید ۷ میلیارد دلار سرمایه مورد نیاز را تأمین کند که با توجه به مدل IPC این قرارداد و تولیدی شدن آن از سال دوم که منجر به بازپرداخت سرمایه از سوی کارفرما متناسب با میزان توسعه و تولید می‌شود، شرکت‌ها نیازی به تأمین کل ۷ میلیارد دلار در ابتدای پروژه ندارند و در صورت پیشرفت موفق طرح تا سال دوم می‌توانند از محل بازپرداخت پروژه تا سال هفتم برای تأمین مالی باقی پروژه اقدام کنند. بر این اساس آورده اولیه مجموع شرکت‌ها برای شروع پروژه ۳ میلیارد دلار خواهد بود.
بر این اساس این پروژه بزرگترین پروژه سرمایه‌گذاری دولت سیزدهم و حتی دولت‌های اخیر محسوب می‌شود و از قرارداد ناتمام توتال در دولت یازدهم (۴.۸ میلیارد دلار) نیز بزرگتر است با این تفاوت که توتال فقط چند میلیون دلار سرمایه‌گذاری و کار را نیمه‌تمام رها کرد اما در طرح توسعه میدان آزادگان تمام منابع از داخل تأمین می‌شود.
قرارداد توسعه و بهره‌برداری از این میدان تا ۲۰ سال ادامه دارد و بر اساس برآوردها بعد از سال هشتم (و سربه‌سر شدن میزان سرمایه آورده و بهره‌برداری)، تا سال بیستم حدود ۱۱۵ میلیارد دلار درآمد خواهد داشت.
۲۴ هزار شغل و ۲۸۰ میلیون دلار طرح مسئولیت اجتماعی
این طرح می‌تواند به‌طور مستقیم و غیر مستقیم ۲۴ هزار شغل برای کشور ایجاد کند و از محل ۴ درصد از کل سرمایه‌گذاری بر اساس مصوب مجلس شورای اسلامی برای مسئولیت‌های اجتماعی وزارت نفت، ۲۸۰ میلیون دلار به‌این موضوع اختصاص می‌یابد.
با تأسیس شرکت اکتشاف و تولید آزادگان در عمل کار توسعه این میدان آغاز می‌شود و برای اجرای سریع و بدون معطلی این پروژه دولت مجوزها و اختیارات لازم را به وزارت نفت اعطا کرده است.
از دیگر جذابیت‌های این طرح می‌توان به بهبود IRR طرح اشاره کرد. همچنین این اولین بار است که بانک‌ها نسبت به سرمایه‌گذاری در طرح‌های وزارت نفت اقدام می‌کنند و پیشتر بانک‌ها به‌طور صرف با اعطای تسهیلات در پروژه‌ها مشارکت داشتند. این طرح همچنین موجب توسعه کم‌سابقه توان تولید داخل در حوزه تأسیسات نفتی و پرکردن ظرفیت خالی سازندگان تجهیزات و پیمانکاران EPC و EPD خواهد شد.
این موضوع می‌تواند هدایت نقدینگی موجود در بانک‌ها را به‌دنبال داشته باشد که هدایت نقدینگی جز مهترین اهداف دولت سیزدهم است. در واقع این سرمایه بزرگ نقدینگی به‌جای ورود به بخش‌های مختلف اقتصاد و به‌جاگذاری آثار مخرب، وارد مولدترین فضای اقتصادی کشور می‌شود که می‌تواند بیشترین بازدهی را برای ایران داشته باشد. تزریق منابع بانک‌ها به این طرح، مصداق واقعی حمایت از تولید داخلی به‌ویژه اشتغالزایی دانش‌بنیان است.
همچنین افزایش تولید ۳۸۰ هزار بشکه‌ای نفت در این طرح در حالی اتفاق می‌افتد که در دولت یازدهم نه‌تنها افزایش تولیدی صورت نگرفت، بلکه شاهد کاهش تولید نفت کشور نیز بودیم. از طرفی افزایش تولید، قدرت چانه‌زنی ایران در مجمع کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) را نیز افزایش می‌دهد.
