لزوم شکل‌گیری وحدت فرماندهی در حوزه انرژی/مدیریت انرژی نیازمند نگاه جدید
دکتر علی اکبر صالحی چهارشنبه ۲۱ اردیبهشت ماه در جشنواره دانش آموزی و دانشجویی انرژی وابسته به سومین کنفرانس ملی انرژی که در موسسه آموزش عالی انرژی ساوه برگزار شد، اظهار کرد: در ابتدای انقلاب جمعیت دانشجویی بسیار کم بود و امروز جمعیت دانشجویی کشور به حدود چهار میلیون رسیده است که با ۱۷۵ هزار دانشجوی ابتدای انقلاب قابل مقایسه نیست.
وی در ادامه با بیان اینکه انرژی یک موضوع چند وجهی است، گفت: انرژی عامل محرک اقتصاد است و اگر امروز نباشد اقتصاد با مشکل مواجه می شود. وجود مخازن مشترک بین ایران با سایر کشورها وجهه سیاسی و حقوقی انرژی را نشان می دهد. منابع انرژی نیز متفاوت است که در سبد انرژی مورد بررسی قرار می گیرد.
وی افزود: انرژی با دانش در ارتباط است و چگونگی استخراج و استفاده بهینه از آن در مرزهای دانش نظیر انرژی پاک و تجدیدپذیر، مورد بررسی قرار می گیرد.
معاون پژوهشی و قائم مقام فرهنگستان علوم در ادامه گفت: انرژی یکی از موضوعاتی است که بیشترین تاثیرپذیری را از سیر تحولات جهانی دارد و بطور خاص نفت و گاز تاثیرپذیری بیشتری دارند.
وی افزود: برخی نظریه پردازان معتقدند دوستی های سنتی آمریکا در منطقه خاورمیانه که انرژی خیز است به مرگ طبیعی می میرند. منطقه خاورمیانه سهم بالایی در انرژی فسیلی دنیا دارد و چون امنیت انرژی برای آمریکا مهم است لذا گرایش و توجه آمریکا به خاورمیانه بدلیل امنیت انرژی بیشتر شده است. البته امنیت رژیم صهیونیستی نیز برای آمریکا در خاورمیانه مهم است و دوستی های آمریکا در منطقه به این دو دلیل با مرگ طبیعی می میرند.
وی افزود: رژیم صهیونیستی از نظر نظامی خود را تقویت و با برخی کشورهای عربی ارتباط برقرار کرده و از طرفی چون آمریکا خود تولید کننده نفت است، لذا رفته رفته وابستگی دوستان سنتی آمریکا با این کشور در منطقه کاهش یافته و با سایر کشورها نظیر چین و … ارتباط گرفته اند.
دکتر صالحی بیان کرد: نظریه پردازان معتقدند از سال ۲۰۳۰ میلادی استفاده از انرژی های فسیلی در جهان رو به کاهش رفته و انرژی های هسته ای و تجدیدپذیر جایگزین انرژی فسیلی شده و نیاز به انرژی فسیلی کاهش می یابد و از این نظر، حساسیت آمریکا نسبت به امنیت انرژی در منطقه خاورمیانه کمتر می شود.
وی افزود: چون انرژی گداخت در حال تحقق یافتن است و تصور بر این است که از سالهای آینده وارد بهره برداری شده و تجاری سازی شود بنابراین طبق ارزیابی های جدید، جایگزینی انرژی های جدید از سال ۲۰۳۰ با انرژی های فسیلی امکان پذیر نیست.
وی افزود: آمریکا برای حفظ هیمنه خود باید رقیب اقتصادی خود که کشور چین است و رقیب نظامی که همانا روسیه است را مهار کرده و از سر راه بردارد. آمریکا باید گلوگاه های اقتصادی کشور چین را مهار کند و در مقابل توان نظامی روسیه ایستادگی کند.
رییس سابق سازمان انرژی اتمی ایران افزود: تحولات جهانی تاثیر زیادی بر حوزه انرژی دارد که نظیر آن تحولات اوکراین بود که پویایی قیمت ها را در برداشت و حتی ممانعت از صدور گاز برخی کشورها از دیگر پیامدهای تحولات سیاسی در حوزه سیاسی انرژی است و این تحولات موجب می شود که بررسی ابعاد مسئله انرژی، برخلاف ظاهر ساده اش، امری پیچیده و دشوار شود و تصمیم گیری مقتضی در این حوزه دشوارتر خواهد بود و تعیین سبد انرژی آمیخته با تحولات سیاسی سخت می شود.
وی گفت: در تحولات سیاسی پیمان های سیاسی بین المللی هم جابجا می شود چرا که برخی کشورها بدلایل متاثر از مسائل سیاسی حاضر به صادرات نفت و گاز به یکدیگر نبوده و مجبورند با سایر کشورها ارتباط بگیرند و رفت و آمدهای سیاسی جدیدی شکل بگیرد.
وی افزود: صدور انرژی به عنوان کالای خام یک امر عقلایی نیست و نباید به دنبال نفت فروشی باشیم پس نباید نفت را به صورت خام صادر کرد یا بیگدار استفاده کرد باید به فکر تمام شدن آب و نفت باشیم و مصرف بهینه و درست را در دستور کار قرار گیرد.
دکتر صالحی افزود: فروش نفت و گاز به عنوان ذخایر زیرزمینی باید به درستی صورت گیرد و یا تبدیل به دارایی روی زمین شود تا نسل های آینده نیز از آنها استفاده کنند. به عنوان مثال کشور نروژ اینطور عمل کرده و اجازه نمی‌دهد درآمد نفتی کشورش صرف هزینه های جاری شود بلکه ذخایر زیرزمینی را تبدیل به درآمد روی زمین شده و به چرخه تولید وارد می کند.
وی گفت: کشوری نظیر آلمان با مصرف یک لیتر نفت، ۱۴ دلار، ترکیه با یک لیتر هفت دلار و ایران حدودا پنج دلار کالا تولید می کند به عبارتی در کشور ما این ماده حیاتی هدر می رود و میزان تولید کالای متاثر از نفت به نسبت سایر کشورها بسیار پایین است.
وی با بیان اینکه براساس آمار سال ۲۰۱۸ ایران بیشترین سوبسید پنهان در انرژی را پرداخت کرده که ۲۳ درصد بوده است، گفت: سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار سوبسید پنهان پرداخت می‌کنیم.
دکتر صالحی افزود: ایران در راندمان و استفاده بهینه از انرژی وضعیت بسیار بدی دارد. افت انرژی در خطوط انتقال نیرو و پست های توزیع برق به دلیل قدمت بالا و فرسودگی خطوط از مهمترین دلایل شکل گیری چنین وضعیتی است.
وی با بیان اینکه باید بجای مدیریت عرضه انرژی، تقاضای انرژی را مدیریت کرد، افزود: با وجود تولید روزانه یک میلیون متر مکعب گاز در روز، چون مدیریت عرضه صورت نگرفته همچنان با مشکل مواجه هستیم. باید در مدیریت بخش انرژی نگاه جدیدی شکل گرفته، از بخشی نگری پرهیز و وحدت فرماندهی در بخش انرژی شکل گیرد، بخش خصوصی تقویت و مقررات بالادستی اعمال شود و در راستای وحدت فرماندهی، شورای عالی انرژی ادغام شود.
