شاید کمتر کسی تصور کند که استان اردبیل با مشکل کم آبی مواجه باشد ولی واقعیت این است که تنش آبی سالیان سال است که بویژه بر روستاهای استان سایه افکنده و اهالی را مجبور به استفاده از آب تانکرهای سیار نموده است. این وضعیت موجب نگرانی اهالی از بروز بیماری در روستاها در اثر احتمال آلودگی آب رودخانه ها شده است.
البته مناطق مختلف استان در این زمینه وضعیت متفاوتی دارند. ولی در حال حاضر بیشترین مشکلات کم آبی مربوط به روستاهای بیله سوار و گرمی است بطوریکه برای مثال در روستای داش‌دیبی گرمی از ۱۲۰ خانوار ۷۰ خانوار به دلیل نبود آب به شهرهای دیگر مهاجرت کرده اند.
۷۰۰ روستای اردبیل مشکل آب دارند
بر اساس آمارهای رسمی هم اکنون از یک هزار و ۷۰۰ روستای این استان ۷۰۰ روستا دچار کمبود آب هستند و در برخی روستاها و قشلاق‌های عشایری آبرسانی برای تامین آب آشامیدنی مردم به صورت سیار انجام می‌گیرد.
در کنار کاهش بارندگی، فقدان مدیریت مناسب مصرف آب و عدم صرفه‌جویی در مصرف در حوزه‌های کشاورزی و آشامیدنی و تداوم خشکسالی باعث کاهش ذخایر آبهای زیرزمینی و نیز خشک شدن بسیاری از رودخانه‌ها و چشمه‌ها و در نتیجه تشدید تنش آبی در روستاها شده است. استان اردبیل از نظر بارندگی در مقایسه با استان‌های شمال‌غرب کشور، شامل استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی و زنجان که به لحاظ اقلیمی در شرایط نسبتا مشابهی می‌باشند، در جایگاه چهارم قرار دارد.
علاوه بر روستاها ۶۵۰ قشلاق در منطقه مغان نیازمند آب آشامیدنی سالم و بهداشتی هستند و بسیاری از قشلاق‌ها از طریق تانکرهای سیار آب مورد نیاز خود را تامین می‌کنند.
مشکلات مردم و دغدغه مسئولان
کمبود آب آشامیدنی در روستاها ضمن اینکه نگرانی اهالی روستاها را بدنبال داشته، موجب دغدغه مسئولان بویژه نمایندگان شوراهای بخش و شهرستان در شورای عالی استان شده است کما اینکه در جلسات متعدد این نمایندگان خواستار برطرف شدن نواقص و مشکلات آبرسانی روستایی تا فصل تابستان بویژه در نقاط کم آب استان شدند.
مقصود ولیزاده نماینده شورای شهرستان بیله سوار مغان در شورای عالی استان اردبیل در این باره گفت: روستاهای بیله سوار مغان از کمبود آب آشامیدنی در مضیقه هستند هرچند این مشکل در شهر بیله سوار و جعفر آباد هم وجود دارد.
به گفته وی هم اکنون ۵۴ روستای بیله سوار دچار تنش آبی هستند و آبرسانی به این ۵۴ روستا از طریق سه تانکر سیار انجام می گیرد که باید تعداد تانکرهای سیار برای آبرسانی به این روستاها افزایش یابد.
ولیزاده با بیان اینکه کم آبی بیشتر در فصل بهار و تابستان در روستاهای بیله سوار اتفاق می افتد، یادآورشد: باید از امروز به فکر تامین آب آشامیدنی روستاها در فصل تابستان بود چرا که بعد از ۲ ماه فریاد العطش مردم در روستا ها بلند می شود.
وی دلیل کمبود آب در روستاها را استفاده بی رویه از چاه های عمیق، استفاده بی رویه اهالی از منابع آب در باغچه ها و همچنین مزراع می باشد.
مشکلات آب روستاها با ادغام شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی دوچندان شده است
نماینده شورای شهرستان بیله سوار مغان در شورای عالی استان ادامه داد: مشکلات آب روستاها با ادغام شرکت آب و فاضلاب روستایی و شهر دوچندان شده و خواسته ما از مسئولان این است ضمن احداث مجتمع های جدید آبرسانی و ترمیم لوله های آب تعداد تانکر های آبرسانی را افزایش بدهند تا مردم روستاهای بیله سوار بیش از این در مضیقه نباشند.
ناصر نعمتی نماینده شورای شهرستان نیر در شورای عالی استان اردبیل هم با بیان اینکه ۱۵ سال است تصفیه خانه روستاهای نیر اجرا نشده، گفت: مقرر است با تامین اعتبار لازم تصفیه خانه روستاها به اتمام برسد.
بر اساس آمارهای رسمی هم اکنون از یک هزار و ۷۰۰ روستای این استان ۷۰۰ روستا دچار کمبود آب هستند و حتی در برخی روستاها و قشلاق‌های عشایری آبرسانی برای تامین آب آشامیدنی مردم به صورت سیار انجام می‌گیرد.
وی افزود: در حال حاضر ۲۴ روستای نیر دچار کمبود آب هستند و با توسعه مجتمع شهید محمدزاده و شهید کسایی و سد یامچی می توان مشکل آب این روستا ها را برطرف کرد.
نعمتی گفت: علاوه براین در بسیاری از روستاها آب آشامیدنی از کیفیت لازم برخوردار نبوده و نیاز است با احداث تصفیه خانه، آلودگی آب آشامیدنی روستاها هم برطرف شود.
مجتبی رستمی نماینده شورای شهرستان نمین در شورای عالی استان اردبیل هم گفت:در نمین کمبود آب آشامیدنی به یک بحران تبدیل شده و هنوز اقدام مهمی برای برطرف شدن این مشکل نشده است.
وی افزود:در سال ۷۶ مطالعه سد نیارق به اتمام رسیده ولی بعد از ۲۴ سال هنوز اجرایی نشده است و اگر این سد تکمیل شود بسیاری از مشکلات آب روستای نمین برطرف می شود.
رستمی بیان کرد:در روستای آغ‌بلاغ ۲۰ حلقه چاه وجود دارد که این روستا و روستاهای همجوار سهمی از آب این روستاها ندارند.
نماینده شورای شهرستان نمین در شورای عالی استان اردبیل هم گفت:روستاهای عنبران هم دچار تنش آبی می باشند و انتظار دارند دولت تامین آب آشامیدنی را در اولویت قرار دهد.
ناصر پناهی نماینده شورای شهرستان گرمی در شورای عالی استان اردبیل هم با اشاره به مشکلات کم آبی در حوزه انتخابیه متبوع خود گفت: در برخی از روستاهای گرمی لوله های آب فرسوده شده و اهالی برخی روستا بویژه روستاهای تابعه موران مجبور به استفاده از آب رودخانه می شوند.
وی افزود: در حال حاضر پنج روستای تابعه موران گرمی آب آشامیدنی ندارند و همین مشکل سبب مهاجرت روستا ها به شهر می شود و اگر تدابیری در تامین آب آشامیدنی این روستاها نشود طولی نمی کشد بسیاری از روستاها خالی از سکنه می شوند.
پناهی گفت: در روستای داش دیبی موران از ۱۲۰ خانوار تنها ۵۰ خانوار باقی مانده که عمدتا به خاطر نبود آب به شهر های دیگر مهاجرت کردند.
اردبیل از استان‌های پرتنش آبی است
امروز مسئله تامین آب به یکی از بزرگترین چالشهای پیش رو درکشور تبدیل شده و برون رفت از آن نیازمند طرحها و برنامه های کوتاه مدت و و بلند مدت است. به عقیده کارشناسان بخش آب، بازسازی شبکه آبرسانی، تعویض و بهینه‌سازی بخش‌های پوسیده که نشتی و هدر رفت آب دارند، بازسازی و لایروبی آب قنوات با توجه به هزینه کمتر آن نسبت به سایر روش‌ها از مهمترین راهکارهای جلوگیری از تشدید پیامدهای تنش آبی بر شهروندان است.
مهمتر از این اقدامات، مصرف بهینه آب از سوی شهروندان و اهالی روستاها، سرمایه گذاری کافی برای توسعه و تقویت طرح های آبخیزداری با کمک مردم و گروه های جهادی برای کنترل آبهای سطحی و روان‌آبها، برنامه ریزی برای احداث سدهای زیر زمینی با هدف جلوگیری از خالی شده سفره آبهای زیرزمینی از دیگر اقداماتی است که کارشناسان بر اجرای آن تاکید دارند.
برنامه ریزی برای ایجاد مخازن طبیعی جهت جمع‌آوری و ذخیره‌سازی سریز مازاد آب سدها و نیز آب باران در فصول بارندگی با مشارکت بخش خصوصی، سرعت بخشیدن به اجرای روش های مختلف آبیاری تحت فشار و هوشمندسازی آن، اجرای فوری طرح شناسایی و شناسنامه‌دار کردن چاه های غیرمجاز و نصب کنتور روی چاه‌های مجاز و مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز و احداث مجتمع های جدید آب در روستا ها از دیگر راهکارهای جلوگیری از تنش آبی بویژه در روستاهاست
استان اردبیل در زمره استان های پرتنش آبی است که برای جلوگیری از تشدید عواقب آن اجرای برنامه مصرف بهینه آب، کاهش هدررفت و تامین آب آشامیدنی شهرها و روستاهای استان در دستور کار است.
میرکمال الدین میرجعفریان سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری اردبیل در این باره گفت:تامین آب آشامیدنی شهرها و روستاهایی که دچار کمبود آب هستند در اولویت قرار دارد ضمن اینکه سالم و بهداشتی کردن آب آشامیدنی استان نیازمند تدوین برنامه جامع و پایدار آب است.
وی اظهار کرد: در حال حاضر انتقال آب از حوزه‌های دیگر برای استان به دلیل بالا بودن هزینه مقدور نیست و ضروری است منابع موجود آب در استان اصلاح و نسبت به سالم‌سازی آن اقدام شود.
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری اردبیل گفت: برای تامین آب روستاهای استان هم احداث مجتمع‌های آبرسانی جدید، مسدود شدن چاه‌های غیرمجاز و اصلاح شبکه‌های آبرسانی در اولویت برنامه قرار گرفته که امید است با تامین اعتبارات لازم بتوان آب روستاهای استان را تامین کرد.
میر جعفریان با بیان اینکه شهرستان اردبیل با کمبود آب آشامیدنی مواجه است افزود: جبران کسری آب مرکز استان به عنوان اولویت اصلی باید در قالب یک برنامه میان مدت به انجام برسد.
به گفته این مقام مسئول، لازم است منابع موجود جهت تامین آب مورد نیاز در منطقه شناسایی و با افق حداقل ۲۵ ساله با استفاده از نظریه کارشناسان مطالعه شود.
میرجعفریان با اشاره به اینکه باید برای احداث تصفیه‌خانه‌های محلی فاضلاب استان باید از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی دعوت شود، افزود: لازم است با اطلاع رسانی شفاف جهت تامین منابع آبی صنایع با بازچرخانی فاضلاب اقدام شود و همچنین مالکان صنایع می‌توانند با هزینه کمتر، آب مورد نیاز خود را از این طریق تامین کنند.
احداث ۹ مجتمع آبرسانی در استان اردبیل
داود شایقی رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اردبیل هم در این زمینه گفت:بسیاری از روستاهای استان از کمبود آب آشامیدنی رنج می‌برند و برای تامین آب آنها ۹ مجتمع آبرسانی احداث می‌شود.
وی افزود: عمده‌ترین مشکلات موجود در روستاها مربوط به حوزه آب و راه است که با پیگیری‌های صورت گرفته ۲۶۵ میلیارد تومان به حوزه آب و ۱۱۲ میلیارد تومان هم به حوزه راه اختصاص یافته که بخشی از این اعتبارات مربوط به پروژه‌های آبرسانی روستایی است.
شایقی با اشاره به اجرای طرح‌های آبی در استان افزود: تکمیل پایاب سد گیوی و عملیات اجرایی عمارت گرمی با شتاب بیشتری در دست اجرا است که که با تکمیل آن سه هزار هکتار از اراضی در پایاب سد گیوی آبیاری مدرن می‌شود. همچنین با تکمیل سد عمارت ۱۵ میلیون متر مکعب آب برای آشامیدنی، ۷۵ میلیون متر مکعب برای کشاورزی و ۲۸ میلیون متر مکعب نیز برای امور زیست محیطی اختصاص خواهد یافت.
آبرسانی به ۴۳۰ روستای استان اردبیل
در حال حاضر ۳۰ شهر و ۹۹۱ روستای استان اردبیل تحت پوشش خدمات آب و فاضلاب قرار دارند ولی از این تعداد، ۷۰۰ روستا با جمعیت ساکن بیش از ۳۰۰ هزار نفر با مشکل جدی کم آبی روبه‌رو هستند که به گفته مدیرعامل آب و فاضلاب استان اردبیل آبرسانی به ۴۳۰ روستا در استان اردبیل در دستور کار قرار گرفته است.
به گفته علیرضا نعمت سلطانی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل، قرارگاه امام حسن المجتبی (ع) آب آشامیدنی ۴۳۰ روستای استان را تامین می‌کند.
وی افزود: با امضای قرارداد بین وزارت نیرو و قرارگاه امام حسن المجتبی (ع) که با هدف آبرسانی به روستاهای محروم کشور انجام شد، حدود ۱۰ هزار روستا با هزینه‌ای بالغ بر ۳۰ هزار میلیارد تومان از نعمت آب بهره‌مند می‌شوند.
سلطانی با بیان اینکه این اتفاق یکی از بزرگترین پروژه‌های عمرانی در مناطق محروم کشور است، اظهارکرد: پروژه‌های آب رسانی به ۴۳۰ روستای کم آب استان اردبیل بخشی از مرحله اول این طرح بزرگ ملی بوده که در طول ۳۰ ماه از سوی قرارگاه محرومیت زدایی امام حسن المجتبی (ع) انجام خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل گفت:۳۰ شهر استان و ۹۹۱ روستا تحت پوشش خدمات شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل قرار دارد که ۴۰۱ هزار نفر در مناطق روستایی از آب شرب بهره‌مند هستند.
وی اضافه کرد: به دلیل خشکسالی و گرمای بیش از حد در بهار و تابستان امسال اغلب این مناطق با خشک شدن رودخانه‌ها، چشمه‌ها و چاه‌ها با کمبود منابع آب روبه‌رو شدند.
سلطانی گفت: ۵۴۰ میلیارد تومان منابع در این زمینه تخصیص یافته تا با جذب ۱۰۰ درصدی بتوان این پروژه‌های آبرسانی نیمه تمام را در مناطق مختلف استان به سرانجام برسانیم.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل با بیان اینکه تاسیسات آب و فاضلاب استان فرسوده شده و نیاز به بازسازی و ترمیم دارد، افزود: در برخی از روستاها لوله‌های آب به دلیل فرسوده شدن ترکیده‌اند و ترمیم و نوسازی آنها نیازمند اعتبار است.
وی ادامه داد: بسیاری از روستاها برای تامین آب در مضیقه هستند و برای رفع این معضل به دنبال احداث مجتمع‌های آبرسانی هستیم که با راه اندازی این مجتمع‌ها مشکل آب روستاها برطرف می شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل با بیان اینکه تنش آبی استان را تهدید می کند، افزود: مصرف بهینه آب در شهر و روستاها از سوی مسئولان دستگاه‌های مربوطه باید بیشتر مد نظر قرار بگیرد تا در آینده دچار تنش آبی نشویم.
وی اظهار کرد: مجمع عمومی فاضلاب بر اساس عملکرد سال ۹۹، سرانه هر مشترک آب و فاضلاب استان را ۱۲۴ هزار تومان برآورد کرده که باید اعتراف کرد با این میزان سرانه و با اعتبارات اندک نمی‌توان آب تمام روستاها و شهرها را تامین کرد.
سلطانی گفت:در حال حاضر با ۳۰ درصد قیمت تمام شده به مردم استان آب تحویل داده می‌شود و دولت در روستاها هم قیمت آب اشامیدنی را به یک سوم قیمت شهر محاسبه کرده و بنابراین ضروری است برای تعمیر و نگهداری شبکه‌های آب اعتبار لازم را تخصیص دهد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل میزان اعتبار مصوب برای آبرسانی روستایی را ۶۷۰ میلیارد تومان اعلام کرد و گفت:۸۱ میلیارد تومان از این اعتبار نقدی است که هنوز تخصیص داده نشده و ۲۲۲میلیارد تومان دیگر هم مربوط به تخصیص اسنادی است.
سلطانی بیان کرد: ۹ ماه است تجدید مناقصه در اجرای پروژه های آبرسانی انجام می‌گیرد و این بدان معنی است که پیمانکاران کار خود را به تاخیر انداخته و از اجرای پروژه منصرف می‌شوند.
وی با اشاره به تامین آب آشامیدنی ۴۳۰ روستای استان افزود: پروژه‌های آب رسانی به این تعداد روستای کم آب بخشی از مرحله اول طرح بزرگ ملی بوده که در طول ۳۰ ماه از سوی قرارگاه محرومیت زدایی امام حسن المجتبی (ع) انجام خواهد شد.
ابراهیم صفری رئیس شورای عالی استان اردبیل هم با اشاره به مشکل آب آشامیدنی در روستاهای استان افزود: اکثریت روستاهای استان از نبود آب آشامیدنی سالم و کافی در مضیقه هستند و برای رفع این مشکل با مدیران شرکت آب و فاضلاب و آب منطقه‌ای استان جلسات مکرری برگزار شده که امید است با تامین اعتبارات لازم مشکل کمبود آب در روستاها برطرف شود.
وی ادامه داد:در برخی از روستاها لوله‌های آب در اثر فرسودگی ترکیده شده و از طریق تانکرهای سیار به این روستاها آبرسانی می‌شود و نیاز است تا فصل تابستان آینده نواقصات آب و فاضلاب در این روستاها برطرف شود تا مردم اهالی بیشتر از این در تنگنا نباشند.
رئیس شورای اسلامی استان اردبیل با اشاره به تامین آب سالم در اردبیل هم گفت:مردم این شهر خواستار تامین آب بهداشتی و سالم هستند و برای ارتقاء کیفی آب هم اقدامات خوبی انجام شده که امید است موجب جلب رضایت مردم بشود.
استان اردبیل ۱۱ شهرستان و هزار و ۷۰۰روستا با ۱۲۰ هزار خانوار و حدود ۴۰۰ هزار نفر جمعیت دارد.
