رویترز در گزارشی نوشت: وضع تحریم‌های آمریکا علیه صنعت نفت و گاز ایران در سال ۲۰۱۸ این کشور را متاثر کرد اما فروش سوخت و پتروشیمی که ردگیری آن دشوارتر است، این طور نبود. ایرانی بودن نفت بر اساس نوع گرید و ویژگیهای آن قابل شناسایی است و نفتکشهای بزرگ به راحتی از طریق ماهواره قابل شناسایی هستند.
آمار وزارت نفت و بانک مرکزی نشان می دهد ایران در سال ۲۰۲۰ در حوزه پتروشیمی و محصولات پتروشیمی به ارزش ۲۰ میلیارد دلار صادر کرد که دو برابر ارزش صادرات نفت بود. دولت ایران در آوریل اعلام کرد پتروشیمی منبع اصلی درآمدش بوده است.
حمید حسینی، از اعضای هیات مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی در تهران به رویترز گفت: دنیا وسیع است و راههای فرار از تحریم بی شمار است. قیمتهای رقابتی و موقعیت ایران که نزدیک به خطوط کشتیرانی بزرگ دنیاست، محصولاتش را جذاب کرده است.
همچنین خریداران فرآورده‌های پالایشی بسیاری نسبت به واردکنندگان با پالایشگاههای مجهز شده برای پالایش نفت ایران وجود دارند.
بعلاوه ایران بخشی از صادرات نفت به همسایگانش را با استفاده از کامیونهای حمل سوخت انجام می دهد که شناسایی آنها برای وزارت خزانه داری آمریکا دشوار است.
تهران از آوریل سرگرم مذاکره برای احیای توافق هسته ای با شش قدرت جهانی بوده است و اعلام کرده تنها در صورتی که تحریم‌های آمریکا برچیده شوند، به تعهدات برجامی بازمی گردد.
در این بین اگر تدابیر خصمانه آمریکا علیه ایران تسهیل شوند، ایران در موقعیت خوبی قرار گرفته است. در حالی که اکثر نقاط جهان تولید پالایشگاهی را در دوران همه گیری کووید ۱۹ کاهش دادند اما طبق اعلام گمرک، صادرات بنزین ایران در سال ۲۰۲۰ به میزان ۶۰۰ درصد رشد کرد و به هشت میلیون تن معادل ۱۸۰ هزار بشکه در روز رسید در حالی که ایران تا سال ۲۰۱۸ واردکننده بنزین بود.
به گفته حسینی، درآمد ایران از صادرات بنزین سه میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ برآورد می شود.
یک منبع آگاه در وزارت نفت به رویترز گفت: تولید نفت ایران اکنون بین دو تا ۲.۵ میلیون بشکه در روز است و حدود دو میلیون بشکه به پالایشگاههای داخلی و حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز به صادرات اختصاص یافته است. اگر تحریم‌ها رفع شوند ایران می تواند در مدت دو تا سه ماه تولید نفت را دو میلیون بشکه در روز افزایش دهد. تا پیش از وضع تحریم‌ها، صادرات نفت منبع اصلی درآمد ایران بود که در سال ۲۰۱۸ به دو تا ۲.۸ میلیون بشکه در روز می رسید.
رویترز به نقل از یک منبع آگاه در وزارت نفت ایران مدعی شد بنزین با کامیون به افغانستان و پاکستان حمل شده و از آنجا به امارات متحده عربی منتقل می شود.
صادرات سوخت ایران به افغانستان در اوت به درخواست طالبان ازسرگرفته شد. بازرگانان می گویند عراق و بعضی از کشورهای آفریقایی هم بنزین ایران را خریداری می کنند در حالی که چند محموله بنزین هم به ونزوئلا ارسال شده که مانند ایران عضو اوپک است.
بر اساس بولتن وزارت نفت، صادرات پتروشیمی از حدود ۲۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۹ به ۲۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۰ افزایش یافت در حالی که ظرفیت پتروشیمی ایران در همین مدت از ۷۷ میلیون تن به ۹۰ میلیون تن افزایش یافت و در سال ۲۰۲۱ از ۱۰۰ میلیون تن فرا می رود.
به گفته منابع بازرگانی، ایران گاهی برای تشویق خریداران قیمتهایی را پیشنهاد می دهد که هزینه های حمل و بیمه را به همراه هزینه های اضافی برای مبادلات بانکی پوشش می دهد. این موارد هزینه محصولات ایرانی را حدود ۲۵ درصد افزایش می دهد.
حتی کشورهایی که به دنبال اجرای تحریم‌های آمریکا هستند گاهی برای توقف تمامی تجارت با ایران به مشکل برمی خورند. هند واردات اوره ایران را تحت فشار آمریکا ممنوع کرد اما آقای حسینی به رویترز گفت: فرآورده‌های ایرانی همچنان از طریق واسطه ها عرضه می شوند.
شرکتهای چینی خریداران اصلی گاز مایع (LPG)، متانول و بسیاری از فرآورده‌های دیگر ایران مانده اند. وزارت خارجه چین در بیانیه ای به رویترز اعلام کرد چین و ایران همواره اصول همکاری برابر، منصفانه و برد برد را دنبال کرده و در چارچوب قانونی بین المللی فعالیت کرده اند. چین با تحریم‌های یکجانبه آمریکا مخالف بوده و از آمریکا خواسته است این تحریم‌ها را رفع کند.
جف مالت، متخصص متانول در شرکت تحقیقاتی IHS به رویترز گفت: اگر تحریم‌های بین المللی به طور کامل رفع شوند صادرات ایران به جای این که عمدتا به چین روانه شود به بازارهای سنتی بازمی گردد که شامل تایوان، ژاپن، کره جنوبی و اروپاست.
یک تحلیلگر ارشد در این شرکت گفت: اگر تحریم‌ها رفع شوند، صادرات ایران به خصوص نفت کوره و LPG به آسیا افزایش خواهد یافت.
