تحریم‌های آمریکا سبب شد ایران از آوریل ۲۰۱۸ تا آوریل ۲۰۲۱ از تولید یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون بشکه نفت و بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی محروم شود که منجر به وارد آمدن بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار خسارت در زمانی شد که نیازمند تأمین ضروریات کشور از جمله برای مقابله با شیوع کرونا بوده‌ایم و این در حالی است که ایران آمادگی دارد به محض برطرف شدن تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه دولت آمریکا، با افزایش تولید نفت به بالاترین سطح ممکن، در جهت جبران خسارت‌های فراوان صورت گرفته در اثر تحریم‌های یکجانبه آمریکا حرکت کند.
در این میان جواد اوجی- وزیر نفت دولت – راهکارهایی را برای افزایش فروش نفت در شرایط فعلی اعلام کرد و گفت: با ظرفیت موجود در وزارت نفت و مجموعه شرکت‌های تابعه، وجود نیروهای توانمند و متخصص، اراده برای فروش نفت و استفاده از ظرفیت‌ها و دستگاه‌های خارج از مجموعه وزارت نفت، به همراه مجوزهای خوب و اختیاراتی که شورای عالی امنیت ملی به وزیر نفت داده است، بی‌شک با برنامه‌ریزی و اراده محکم در کنار حمایت‌های دولت، قول می‌دهیم ان‌شاءالله در ماه‌های آینده اتفاق‌های خوبی در حوزه فروش نفت رقم بخورد.
به گفته وی گرچه پس از تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، فروش نفت کاهش جدی داشته است اما این توان و ظرفیت در وزارت نفت وجود دارد و از راه‌های آن هم تهاتر با کالا و سرمایه‌گذاری نه‌تنها در حوزه نفت، بلکه در دیگر بخش‌ها و صنایع است که از آنها بهره می‌بریم.
راهکار تهاتر نفت تا چه میزان شدنی است؟
در این باره محمد خطیبی – نماینده سابق ایران در اوپک به ایسنا گفت: موضوع تهاتر نفت با کالا از گذشته و قبل از تحریم وجود داشته و این مساله جدید نیست، برخی از خریدارها ترجیح می دادند تا در عوض پول، کالا در اختیار ما قرار دهند که این مساله در زمان های مختلف و بسته به توافقات متغیر بوده است.
وی تاکید کرد: در شرایطی که جابه جایی پول مشکل است، تهاتر با کالا می تواند یک راهکار باشد، این پدیده در گذشته نیز وجود داشته و می توان از آن به عنوان یک راهکار برای فروش نفت یاد کرد و این مساله می تواند برخی از مشکلات را نیز برطرف کند.
این کارشناس ارشد حوزه انرژی با اشاره به راهکار وزیر راه و شهرسازی برای تهاتر نفت برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی و استفاده از منابع سرمایه‌گذاران داخلی برای اجرای مگاپروژه‌ها نیز اظهار کرد: این موضوع در تحریم های قبلی نیز وجود داشت بدین صورت که به دلیل اینکه دولت نمی توانست بدهی های خود را به طور کامل پرداخت کند، مقداری از بدهی ها را در قالب نفت و یا محصولات نفتی پرداخت می کرد.
خطیبی با بیان اینکه این موضوع نیز جدید نیست و می تواند به عنوان یکی از راهکار های دولت مورد بررسی قرار بگیرد، گفت: شرط این مساله این است که پیمانکاران این موضوع را بپذیرند و معمولا خود این شرکت ها نمی توانند نفت را به فروش برسانند و از شرکت های نفتی برای این مساله استفاده می کنند.
وی با بیان اینکه دولت از این طریق بخشی از دیون خود را پرداخت می کند که در گذشته نیز این راهکار مورد استفاده بوده است، تاکید کرد: وضعیت صنعت نفت مطلوب نیست یعنی ما در بخش های مختلف دچار مشکلاتی هستیم که باید به سرعت برطرف شود، برای برخی از مشکلات می بایست به سرعت برنامه داشت و برای برخی دیگر باید در میان مدت مورد بررسی قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه نباید مشکلات را به حال خود رها کرد و باید برای آن ها برنامه ریزی داشت، گفت: وزیر نفت راهکارهایی را برای حل مشکلات فعلی درنظر گرفته است که به نظر می رسد می تواند راه گشا باشد.
با تهاتر نفت می توان پروژه ها را اجرایی کرد؟
اما مرتضی بهروزی فر- کارشناس ارشد حوزه انرژی نیز چندی پیش درباره صحبت های وزیر راه و شهر سازی درخصوص تهاتر نفت برای اجرای پروژه ها به ایسنا گفت: اینکه گمان شود می توان تمام پروژه ها را با تهاتر نفت اجرایی کرد باور غلطی است، شاید بتوان برخی پروژه ها را در شرایط بسیار خاص و موارد محدود انجام داد اما اینکه پروژه ها و مگاپروژه ها را بتوانیم از این طریق اجرایی کنیم منطقی و درست نیست.
به گفته وی اگر به تاریخ و ۵۰ سال گذشته نگاه کنید متوجه می شوید که در آن زمان نیز این طرح مورد استقبال نبود، در زمان شاه که قرار بود حجم زیادی اسلحه و تجهیزات نظامی از آمریکا خریداری شود، یکی از طرح هایی نظامیان این بود که نفت را در مقابل سلاح دریافت کنیم که در همان زمان این طرح با مخالفت شرکت ملی نفت مواجه و اعلام شد که این طرح می تواند مبنای ناهماهنگی و ایجاد رانت شود.
وی افزود: اگر نفتی که قرار است تولید شود به جای اعمال مدیریت از سوی شرکت ملی نفت به دست افزاد خاصی بیفتد ناهماهنگی زیادی ایجاد می شود و بی شک شرکتی که در زمینه راه و شهرسازی فعالیت می کند، هیچ اطلاعی در حوزه نفت ندارد لذا پیدا کردن مشتری جدید برای این شرکت ها فراهم نیست بنابراین به مشتری های موجود نفت را عرضه می کنند که حتی امکان دارد این عرضه با قیمت پایین تری هم صورت بگیرد و مشکلاتی به وجود آید.
این کارشناس ارشد حوزه انرژی با بیان اینکه برای یک پیمانکار بزرگ پولی که امروز دریافت می کند با فردا تفاوت دارد به همین دلیل ممکن است نفت را با قیمت پایین تر از قیمت جهانی به فروش برساند که این موضوع می تواند روی فروش شرکت ملی نفت تاثیر بگذارد، تصریح کرد: اینکه تصور شود با این طرح می توانیم مشکلات کشور را برطرف کنیم دور از ذهن است.
بهروزی فر با اشاره به تهاتر نفت در زمانی که که وزیر نفت فعلی مدیرعامل شرکت ملی گاز بود، اظهار کرد: در آن زمان برای واردات گازی که از ترکمنستان داشتیم به دلیل اینکه امکان انتقال پول نبود، دولت ایران با دولت ترکمنستان به جمع بندی رسید که به ازای پول نقد، پیمانکاران ایرانی در آنجا فعالیت کنند و ایران هزینه پیمانکاران را در داخل کشور بپردازد.
به گفته وی این کار در شرایط خاص انجام شد و اگر اکنون طرح تهاتر نفت صورت بگیرد قطعا شرکت ملی نفت در فروش نفت با مشکل جدی مواجه می شود و این مساله ای نیست که بتواند منافع ملی را تضمین کند.
