به گزارش اختصاصی آب و انرژی؛ نشست های سالانه سازمان همکاری شانگهای (SCO) – سازمان سیاسی، اقتصادی، امنیتی و دفاعی که توسط چین و روسیه در سال 2001 تأسیس شد – مدت هاست توجه بین المللی را به خود جلب کرده است. با این حال، نشست امسال در 3 و 4 ژوئیه، با پس‌زمینه جنگ روسیه و اوکراین، تشدید تنش‌ها بین روسیه و غرب، تداوم تنش‌ها در روابط چین و آمریکا و پویایی‌های پیرامون انتخابات ایالات متحده، نقش جذابتری جدیدی به خود گرفت.
سازمان همکاری شانگهای به دنبال تبدیل شدن از یک چارچوب امنیتی منطقه ای به یک نهاد ژئوپلیتیکی قدرتمند است
الحاق اخیر متحد روسیه بلاروس به عضویت نشان دهنده فشاری برای تغییر این گروه در اوراسیا و همچنین حرکتی به سمت مقابله با نهادهای غربی به رهبری ایالات متحده و متحدانش است. ادغام بلاروس که در اروپای شرقی واقع شده است، نشان دهنده قصد گسترش تمرکز سازمان همکاری شانگهای از امنیت پیرامونی چین به یک سازمان اوراسیا متنوع تر و با نفوذتر است. این گسترش نه تنها دامنه جغرافیایی و ژئوپلیتیکی آن بلکه موقعیت آن را نیز افزایش می دهد.
دبیر کل سازمان همکاری شانگهای اخیراً گفت که این سازمان از کشورهای فراتر از منطقه، از جمله خاورمیانه، شمال آفریقا، آسیای جنوبی و آسیای جنوب شرقی درخواست عضویت دریافت کرده است، هرچند مشخص نکرد کدامیک بوده است. این علاقه، جذابیت فزاینده “خانواده SCO” را نشان می دهد و نشان دهنده گسترش آینده سازمان در جهت های مختلف است.
چین از طریق این سازمان در حال تشدید تعاملات با کشورهای آسیای مرکزی است.
اجلاس افتتاحیه “SCO+” نیز اخیرا برگزار شد. که در پیپلز دیلی – روزنامه رسمی دولتی چین تاکید شده است – هدف از این اجلاس تقویت همکاری بود که از منظر چین، در فضای تشدید رقابت ها و درگیری های مداوم، که همگی با سیاست های غرب مانند جداسازی اقتصادی تشدید می شوند، حیاتی است. و صلاحیت فراسرزمینی.
اما این نیز قابل توجه بود که رهبر هند تصمیم گرفت امسال شرکت نکند و حضور را به وزیر امور خارجه نخست‌وزیر هند واگذار کرد. اندکی پس از آن، نخست‌وزیر هند از مسکو بازدید کرد ، مانوری که احتمالاً نشان دهنده نگرانی ها در مورد اختلافات مرزی جاری با چین و موقعیت هند به عنوان یک رقیب منطقه ای است. علاوه بر این، تاکید هند بر خودمختاری سیاست خارجی، که با مشارکت این کشور در گروه چهارگانه و همچنین حضور مودی در اجلاس G7 در ژوئن نشان داده شد، احتمالاً غیبت نخست‌وزیر هند از سازمان همکاری شانگهای را نیز توضیح می دهد. با این حال، با وجود این تنش‌ها، انتخاب هند برای حفظ روابط دوجانبه قوی با روسیه – که برای همکاری اقتصادی و انرژی، تعادل ژئوپلیتیکی و حمایت نظامی بسیار مهم است – به این معنی است که هند در یک تعادل ظریف با سازمان همکاری شانگهای درهم تنیده خواهد ماند.
اگرچه ثبات بلندمدت موضوع اصلی سازمان همکاری شانگهای است، اسناد امضا شده در آخرین اجلاس سران منعکس کننده یک دستور کار گسترده و شامل تقویت همکاری و هماهنگی در بخش هایی مانند انرژی، سرمایه گذاری، اقتصاد دیجیتال، تسویه حساب ارز محلی، حفاظت از محیط زیست، امنیت اطلاعات و امنیت غذایی است. این تمرکز گسترده‌تر منعکس کننده وابستگی‌های متقابل پیچیده‌ای است که نظم بین‌المللی مدرن را تعریف میکند، اما بیشتر از آن، تلاشی برای افزایش ارتباطات سازمان همکاری شانگهای است.
به طور همزمان، چین تعاملات خود را با کشورهای آسیای مرکزی از طریق این سازمان افزایش میدهد. از لحاظ تاریخی، چین به دنبال تقویت روابط دوجانبه خود، به ویژه از نظر اقتصادی، از طریق سازمان همکاری شانگهای بوده است، همانطور که ابتکاراتی مانند راه آهن چین، قرقیزستان، ازبکستان، بانک سازمان همکاری شانگهای و توافقنامه حمل و نقل جاده ای بین المللی سازمان همکاری شانگهای نشان داده شده است. این تلاش ها به دلیل موضع محتاطانه روسیه در قبال چنین تبدیل به اقداماتی محدود شد. اما به ویژه درگیری روسیه و اوکراین شاهد کاهش نفوذ روسیه در آسیای مرکزی و رضایت ضمنی روسیه از مبادلات قوی تر بین چین و کشورهای آسیای مرکزی بوده است.
از زمان آغاز به کار در سال 2001 با تنها شش عضو، سازمان همکاری شانگهای به یک سازمان بین‌المللی بین‌منطقه‌ای قدرتمند تبدیل شده است که شامل 10 عضو کامل، 14 شریک گفتگو و دو ناظر تا سال 2024 است. با تغییر گسترده تر، مرکز ثقل اقتصادی و سیاسی جهانی به سمت شرق هماهنگ است. در بیانیه اجلاس آمده است که سازمان همکاری شانگهای، دیگر کشورها و سازمان های بین المللی را هدف قرار نمی دهد. با این حال، این احتیاط اعلام شده در تضاد با تلاش های توسعه طلبانه تلقی می شود و نحوه پذیرش آن در سطح بین المللی را پیچیده میکند.
