افزایش صادرات گاز کشور جمهوری آذربایجان به اروپا
به گزارش پایگاه خبری آب و انرژی؛ معاون وزیر انرژی آذربایجان در ششمین کنفرانس بین‌المللی گاز در رومانی گفت: در سال ۲۰۲۲، آذربایجان ۱۱.۴ میلیارد مترمکعب گاز به اروپا صادر کرده و پیش‌بینی می‌شود این حجم در سال ۲۰۲۳ از ۱۲ میلیارد مترمکعب عبور کند.
«سامیر ولی اف» معاون وزیر انرژی آذربایجان در ششمین کنفرانس بین‌المللی گاز رومانی که در بخارست برگزار شد، گفت: در سال 2022، آذربایجان 11.4 میلیارد مترمکعب گاز به اروپا صادر کرده است و پیش‌بینی می‌شود این حجم در سال 2023 از 12 میلیارد مترمکعب عبور کند. قرار است سالانه یک میلیارد مترمکعب تأمین از میدان «شاه دنیز» از طریق کریدور گاز جنوب افزایش یابد.
بر اساس اطلاعات وزارت نیروی آذربایجان، معاون وزیر نیرو گفت: تا سال 2028 از میان میادین منتخبی که در بخش دریای خزر متعلق به آذربایجان در حال توسعه هستند، از جمله میدان امید، پروژه‌های گاز عمیق آذری-چراغ، همچنین حجم زیادی گاز طبیعی از میدان بهره‌برداری شده آبشرون روانه بازار شود.
ولی اف خاطرنشان کرد: در عین حال، گاز صرفه‌جویی شده به دلیل برنامه انرژی سبز آذربایجان و اقدامات بهینه‌سازی انرژی منبع مهمی برای تأمین اضافی خواهد بود. تا پایان سال 2027، قرار است 1862 مگاوات نیروگاه بادی و خورشیدی به بهره‌برداری برسد که به معنای آزادسازی بیش از یک میلیارد مترمکعب گاز است.
معاون وزیر همچنین گفت: آذربایجان مصمم است به تمام اهداف استراتژیک خود در زمینه توسعه به عنوان یک کشور انرژی سبز، کمک به امنیت انرژی اروپا و انتقال سبز کمک کند.
وی تأکید کرد: در همان زمان، یک پلتفرم همکاری بین‌المللی با پوشش چهار کشور در زمینه انرژی سبز در مرحله اولیه ایجاد شد. پروژه ایجاد کریدور «انرژی سبز» که دریای خزر را به اروپا وصل می‌کند از طریق خطوط انتقال نیروگاه‌های بادی و همچنین کابل زیردریایی دریای سیاه در حال انجام است. در مرحله اولیه قرار است از طریق دریای سیاه 4 گیگاوات برق به اروپا و از طریق نخجوان به ترکیه و اروپا یک گیگاوات برق صادر شود.
ناظران معتقدند که در پس‌زمینه جنگ روسیه و اوکراین، علاقه تعدادی از کشورهای اتحادیه اروپا به منابع انرژی آذربایجان در حال افزایش است. آن‌ها معتقدند که تعلیق صادرات گاز از روسیه به اتحادیه اروپا به ویژه در نتیجه تحریم‌های اعمال شده علیه مسکو در پس‌زمینه جنگ، تقاضا برای گاز آذربایجان را افزایش داده است.
«الهام شعبان» رئیس مرکز تحقیقات نفتی در این خصوص گفت که آذربایجان تفاهم‌نامه‌ای را برای توسعه زیرساخت‌ها به منظور صادرات حجم بیشتر گاز به اروپا امضا کرده است.
او خاطرنشان کرد: این کشورها شامل ترکیه، بلغارستان، رومانی، مجارستان و اسلواکی خواهند بود. می‌توان نتیجه گرفت که گاز منبسط شده آذربایجان به جنوب اروپا یعنی بالکان صادر نمی‌شود، بلکه به کشورهای اروپای شرقی و مرکزی صادر می‌شود.
بر اساس آمار رسمی، آذربایجان بیش از 800 میلیون تن نفت و 2.6 تریلیون مترمکعب ذخایر گاز دارد.
گزارش جدید کمیته گمرک آذربایجان به این واقعیت توجه دارد که درآمدهای گاز طبیعی در عملیات تجارت خارجی آذربایجان از درآمدهای نفتی در صادرات بیشتر است. بر اساس آمار رسمی، آذربایجان در نیمه اول سال 7.8 میلیارد دلار از فروش نفت خام و 8 میلیارد دلار از فروش گاز طبیعی دریافت کرده است.
بنابراین سهم نفت خام در صادرات 43.4 درصد و سهم گاز طبیعی 44.7 درصد بوده است. برای مقایسه، در شش‌ماهه نخست سال گذشته، سهم صادرات نفت خام از کل صادرات 50.7 درصد و سهم گاز طبیعی 40.2 درصد بوده است. اگر فرآورده‌های نفتی نیز در نظر گرفته شود، 90.13 درصد از کل صادرات آذربایجان در سال جاری مربوط به صنعت نفت و گاز بوده است.
آذربایجان در نیمه اول سال 10.9 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی به کشورهای خارجی ارسال کرده است. این رقم در سال گذشته 11.3 میلیارد مترمکعب بود. درآمد این کشور از صادرات گاز طبیعی از 7.4 میلیارد دلار به 8 میلیارد دلار نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. به عبارت دیگر، میانگین ارزش صادرات هر هزار مترمکعب گاز از 655 دلار به 733 دلار افزایش یافت.
جایگاه اصلی در فروش گاز طبیعی آذربایجان متعلق به کشورهای اتحادیه اروپا است. بر اساس آمار وزارت نیروی این کشور، آذربایجان در هشت ماهه نخست سال 2023 در مجموع 15.8 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی صادر کرده است. 48 درصد آن – 7.6 میلیارد متر مکعب – به کشورهای اروپایی فروخته شد. سهم ترکیه در صادرات گاز طبیعی آذربایجان 42 درصد و سهم گرجستان 10 درصد است.
کارشناسان سال‌هاست که می‌گویند مشکل اصلی اقتصاد آذربایجان وابستگی به منابع انرژی است. هر ساله تقریباً 90 درصد صادرات و 50 درصد بودجه این کشور از طریق درآمدهای انرژی تأمین می‌شود.
در این راستا آذربایجان یکی از کشورهای وابسته به درآمدهای انرژی در جهان محسوب می‌شود. دولت این کشور نیز به این مشکل واقف است و اگرچه در بسیاری از اسناد توسعه راهبردی، توسعه بخش غیرنفتی را هدف افزایش درآمد صادراتی کشور قرار داده، اما نتوانسته به این هدف دست یابد.
برابری درآمدهای گاز طبیعی آذربایجان با درآمدهای نفتی می‌تواند خطرات پیش روی اقتصاد این کشور را در دوره‌هایی که قیمت نفت در بازارهای جهانی به شدت کاهش می‌یابد، به طور نسبی کاهش دهد.
همچنین باید در نظر داشت که صادرات گاز طبیعی نیز مربوط به حوزه انرژی است و ریسک‌هایی که برای بازار نفت وجود دارد شامل این بازار نیز می‌شود. بنابراین، این خطرات همیشه برای اقتصاد آذربایجان مرتبط خواهند بود، مگر اینکه مناطق خارج از بخش انرژی توسعه پیدا کنند.
نباید فراموش کرد که افزایش شدید قیمت گاز طبیعی در چند وقت اخیر مربوط به جنگ روسیه و اوکراین است. پس از حمله به اوکراین، بسیاری از کشورهای غربی واردات از روسیه را متوقف کردند و در عین حال تولید انرژی جایگزین را گسترش دادند.
در این راستا، در آینده نزدیک حامل‌های انرژی سنتی دیگر نقش بی‌بدیلی در تقاضای انرژی جهان نخواهند داشت. از سوی دیگر، تولید نفت آذربایجان در سال‌های اخیر به طور مستمر در حال کاهش بوده است. این عامل بر درآمد انرژی این کشور نیز تأثیر می‌گذارد.
