ورود توده جدید سرما احتمال افزایش مصرف گاز را در کشور بالا برده چه بسا که در روزهای گذشته نیز شاهد روند صعودی گاز بودیم، موضوعی که اگر فکر چاره ای برای آن نشود ممکن است چالش هایی را برای کشور به بار آورد. این در شرایطی است که مشترکان تنها با کمی مدیریت مصرف می توانند نقش ویژه ای در عبور از شرایط حال حاضر داشته باشند.
افزایش مصرف گاز روی دور تند
مصرف گاز روز شنبه (یکم بهمن‌ماه) ۶۲۲ میلیون متر مکعب بود که این مقدار از مصرف در روز یکشنبه (دوم بهمن‌ماه) به ۶۴۰ میلیون مترمکعب افزایش یافت، به این معنا که سه درصد افزایش مصرف گاز داشتیم. با توجه به پیش‌بینی‌هایی که انجام شده تا پایان هفته روند افزایش مصرف گاز را خواهیم داشت و مصرف گاز به ۶۷۰ تا ۶۸۰ میلیون متر مکعب در روز در بخش خانگی هم می‌رسد.
در این بین استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، آذربایجان شرقی جزو چهار استان پر مصرف گاز هستند و مقدار مصرف این چهار استان تقریبا ۴۰ درصد از مصرف خانگی کشور است.
قطع و افت فشار گاز نداریم
طبق پیش‌بینی‌ها، در روزهای آینده شاهد کاهش دما و افزایش مصرف گاز هستیم، علی رغم افزایش صعودی مصرف گاز اما اکنون مشکل جدی در تامین گاز وجود ندارد و آنطور که عباس اعظمی سخنگوی شرکت ملی گاز اعلام کرده در حال حاضر در هیچ نقطه ای قطع گاز نداریم، مشکل تربت جام نیز به طور کامل برطرف شده است، در شرایط فعلی در هیچ نقطه ای با افت فشار گاز در شبکه مواجه نیستیم.
افزایش ۱۵ میلیون مترمکعبی تولید گاز
آنطور که جواد اوجی وزیر نفت اعلام کرده مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی و تجاری معادل ۲ فاز پارس جنوبی نسبت به زمان مشابه پارسال افزایش یافته است. شدت مصرف انرژی در ایران ۲.۵ برابر میانگین جهانی است، هم‌اکنون روزانه ۹۹۰ میلیون مترمکعب گاز ترش در کشور برداشت می‌شود، روزانه از این مقدار گاز حدود ۸۴۸ میلیون مترمکعب در ۲۱ پالایشگاه گازی کشور شیرین‌سازی و در بخش‌های مختلف کشور مصرف می‌شود.
به گفته وی، امسال تولید گاز کشور نسبت به پارسال ۱۳ تا ۱۵ میلیون مترمکعب افزایش یافته است. هم‌اکنون روزانه بیش از ۱۹۰ میلیون مترمکعب گاز به نیروگاه‌های سراسر کشور تحویل داده می‌شود و هیچ‌گونه قطعی برق در سراسر کشور گزارش نشده است.
راهی جز مدیریت مصرف نیست
در شرایط فعلی تنها راه کوتاه مدت مدیریت مصرف توسط مشترکان است هرچند که نمی توان کم کاری های دولت در این حوزه را نادیده گرفت اما برای گذر از این شرایط لازم است تا یک همدلی ملی صورت بگیرد. حمید رضا عراقی مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران در این رابطه گفت: باید از هم اکنون برای متنوع سازی سبد سوخت، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، سرمایه‌گذاری، مدیریت، افزایش تولید پایدار و بهینه سازی مصرف انرژی اقداماتی انجام شود در غیر این صورت سال آینده شرایط سخت‌تری را تجربه خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه برای حل مشکل فعلی در صنعت گاز در کوتاه مدت چاره ای جز صرفه جویی نیست، اظهار کرد: برای درازمدت راهکارهای مختلفی وجود دارد، دولت باید تصمیمات جدی برای گاز بگیرد، سال آینده نیز شرایط بهتر از این نخواهد بود، در پارس جنوبی، مخازن پالایشگاه‌ها و میادین باید وضعیت فعلی را از نظر حجم گاز تثبیت کنند که این مساله نیازمند سرمایه‌گذاری، تکنولوژی و مدیریت است.
وی افزود: به جز این مساله باید مخازن و میادین جدید اکتشاف شود که این موضوع نیز نیازمند سرمایه گذاری و تکنولوژی است، از طرف دیگر باید جدی بحث بهینه سازی مصرف سوخت در تمام ابعاد اعم از صنایع، نیروگاه‌ها، خانگی و تجاری و قوانین موجود مورد توجه قرار بگیرد، همچنین باید به تنوع سازی سبد سوخت نیز توجه شود.
مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه زمانی گاز مایع داشتیم که به دلیل مخازن و میادین جدید از جمله پارس جنوبی به گاز طبیعی تبدیل شد، ادامه داد: این برداشت اشتباه به وجود آمد که باتوجه به این حجم گازی که در ایران وجود دارد فقط باید گازرسانی انجام شود. عراقی با تاکید بر اینکه قوانینی که در ارتباط با بهینه سازی وجود داشت نیز چندان در گذشته مورد توجه قرار نگرفته است، گفت: سال ۱۳۹۹ شورای عالی انرژی دستورالعملی را ابلاغ کرد که در آن به ناترازی گاز اشاره شده بود.
قوانین، فرهنگ و قیمت سه عامل موثر در حل شرایط موجود
وی اظهار کرد: پیشنهاد میکنم آن چیزی را که شورای عالی انرژی مصوب کرده مورد توجه قرار بگیرد، دبیرخانه فعالی زیرنظر معاون رئیس جمهور تشکیل شود و این مواردی که در ارتباط با انرژی مطرح است را پیگیری کند، علاوه بر این ما برای حل ناترازی گاز به چند موضوع باید توجه کنیم، موضوع اول بحث قوانین است که به نظرم به اندازه کافی در ایران قانون مدون شده اما در ارتباط با اجرا اقدام کافی صورت نگرفته است.
مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران ادامه داد: موضوع دیگر بحث فرهنگ است؛ در کشورهای اروپایی به موضوع مصرف بهینه انرژی توجه جدی می‌شود، خانه ای که یک اروپایی خریداری میکند بر مبنای انرژی قیمت گذاری شده یعنی متخصصان این حوزه پرت انرژی را قبل از فروش خانه ارزیابی می‌کنند، موضوعی که در ایران به آن توجه نمی‌شود و علی رغم اینکه قوانین در این حوزه وجود دارد اما عملا در حوزه اجرا غفلت صورت می‌گیرد.
عراقی با اشاره به اهمیت بحث قیمت گذاری در حل شرایط فعلی گفت: اگر تورم این میزان نبود به راحتی می‌توانستیم قیمت ها را تعیین کنیم، در مجلس ششم تصویب شد که قیمت‌ها هر سال ۲۰ درصد افزایش پیدا کند و در طول پنج سال قیمت ها به فوب خلیج فارس برسد اما عملا در مجلس هفتم تثبیت قیمت ها را اعلام کردند، در شرایط فعلی نیز امکان افزایش قیمت وجود ندارد اما قیمت یک شاخص تاثیرگذار در این بخش است.
افزایش تولید با افزایش مصرف همخوانی ندارد
وی با بیان اینکه اگر انرژی قیمت داشته باشد تکنولوژی نیز مطرح می شود، گفت: راه حل های مختلف برای حل شرایط موجود وجود دارد، به جد باید راه‌حل پیدا کنند وگرنه به نظر من امسال سال خوبی است ولی از سال های آینده اگر با همین روند پیش برویم، سال بعد مجدد مشکل خواهیم داشت، تولید بیشتر خوب است اما تولید بیشتر با این حجم مصرف پاسخگو نیست.
به گفته مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران باید روی بهینه سازی مصرف اقدامات متعددی صورت بگیرد، همچنین باید روی تکنولوژی ها و انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه گذاری شود، قرار نیست همه نیروگاه ها سوخت مصرف کنند باید به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر نیز حرکت کنیم.
چگونه می توان مصرف را کاهش داد؟
در این بین توجه به میزان مصرف اهمیت ویژه ای دارد، استفاده از پوشش مناسب، استفاده از پرده‌های ضخیم، استفاده از شیرهای ترموستاتیک و رعایت دمای رفاه (۱۸تا ۲۱درجه) و پوشش مناسب موتورخانه‌ها و تعمیرات لازم در آنها به عنوان بخشی از راه‌های مصرف بهینه گاز توصیه می‌شود.
بهتر است صرفه جویی از ساده‌ترین راه‌ها شروع شود؛ به گفته کارشناسان، با کم کردن دمای خانه و پوشیدن لباس گرم می توانید در مصرف گاز صرفه جویی قابل توجهی کنید؛ یعنی با کم کردن فقط یک درجه از دمای خانه، می‌توانید هزینه هایی را که صرف گرمایش منزل می شود تا پنج درصد کاهش دهید.
یک پنجره با شیشه تک جداره تقریباً ۱۰ برابر یک دیوار عایق کاری شده هم اندازه خود تلفات حرارتی دارد. برای کاستن از مشکلات ناشی از پنجره‌ها، می‌توان از راه‌های مختلف یک لایه هوای ساکن بین محیط داخل و خارج ایجاد کرد، با انجام این کار تلفات حرارتی پنجره به نصف کاهش می‌یابد. برای ایجاد این لایه هوا راه‌های مختلفی وجود دارد.
برای دو جداره کردن پنجره یک جداره موجود می‌توان یک لایه دیگر از شیشه یا اکریلیک شفاف دیگر روی آن نصب کرد و فضای بین آنها را کاملاً درزبندی کرد. در این فضا باید مقداری ماده جاذب رطوبت قرار داد تا رطوبت این فضا را کاملا بگیرد.
همچنین عایق‌های ویژه پنجره‌ها را که به شکل برچسبهای شفاف ساخته می‌شوند به راحتی می‌توان روی شیشه پنجره‌ها چسباند و بخشی از خواص پنجره‌های دو جداره را در آنها به وجود آورد. این برچسب‌ها باعث می‌شوند ورود گرما در تابستان تا ۸۰ درصدکاهش یابد. علاوه بر این انواع کم تابش این محصولات (Low-E) قادرند تلفات حرارتی و زمستانی را نیز تا ۳۰ درصد کاهش دهند.
راه دیگر برای بالا بردن کارآیی پنجره‌های موجود، نصب ورقه‌های پلاستیکی شفاف روی پنجره‌ها است. این ورقه‌های شفاف را می‌توان توسط چسب‌های دوطرفه طوری به شیشه چسباند که چند میلیمتر با آن فاصله داشته باشند. کار ساده‌تری که می‌توان انجام داد این است که در چند هفته از سال که هوا خیلی سرد است روی پنجره‌ها نایلون کشید و دور تا دور آن را با چسب نواری پهن چسباند. با این کار در درجه اول شرایط آسایش بالاتری برای ساکنین ایجاد می‌شود و در کنار آن در مصرف سوخت نیز صرفه‌جویی می‌شود.
همچنین نصب پرده‌های کاملا چین‌دار که پنجره را کاملا بپوشاند می‌تواند جلوی اتلاف حرارت را به مقدار زیادی بگیرد. این پرده‌ها در فصل تابستان نیز جلوی تابش خورشید را می‌گیرند و به خنک نگه داشتن داخل ساختمان کمک شایانی می‌کنند، بویژه اگر آستر براق داشته باشند. به اندازه بودن و نصب صحیح پرده بسیار مهم است. پرده باید طوری باشد که هوا نتواند پشت آن آزادانه حرکت کند. برای این کار می‌توان فاصله ریل پرده تا دیوار را با چیزی مانند تخته پرکرد یا گیره‌ها را طوری به پرده زد که خود پرده تا دیوار تا ادامه پیدا کند. همچنین می‌توان پایین پرده را با وسیله‌ای بر روی دیوار ثابت کرد.
یکی از بزرگ‌ترین دلایل اتلاف سوخت در منازل، استفاده نادرست از اجاق گاز است. زیاد کردن بیش از حد شعله، قرار دادن ظروف کوچک روی شعله‌های بزرگ و ظروف بزرگ روی شعله‌های کوچک، از مهم‌ترین اشتباهاتی است که برخی خانم‌های خانه‌دار مرتکب می‌شوند و باعث هدر رفتن ۴۰ درصد سوخت اضافی می‌شوند. در ضمن، حواس‌تان باشد که شعله اجاق گازتان باید آبی بسوزد.
علاوه بر این در حمام به جای باز گذاشتن یک‌سره دوش آب، مقداری آب گرم در وان بریزید و پس از شستشوی کامل، فقط برای آب‌کشی نهایی از دوش استفاده کنید. همچنین یکی از راه‌های صرفه‌جویی سوخت در فصل زمستان، بستن کامل درهای منزل و حتی اتاق‌ها است. اگر اتاق سردی دارید که داخل آن بخاری یا هیچ وسیله گرمازایی روشن نیست، باید در طول زمستان در آن را ببندید تا از ورود سرما به داخل خانه‌تان جلوگیری کنید.
برای این که ۱۰ درصد در مصرف سوخت صرفه‌جویی کنید، می‌توانید از اتاق خواب‌تان شروع کنید. در زمستان هوای اتاق را آن‌قدر گرم نکنید که مجبور به باز گذاشتن پنجره‌ها شوید. پنجره‌ها و کانال کولر را خوب عایق‌بندی کنید. در زمستان تخت‌تان را از پنجره دور نگه دارید تا زیادی سردتان نشود و مجبور به زیاد کردن رادیاتورها نشوید. از قرار دادن بخاری بزرگ در اتاق کوچک یا بخاری کوچک در اتاق بزرگ هم پرهیز کنید که این کار هم انرژی زیادی را هدر می‌دهد.
علاوه بر این باید به این نکته نیز توجه داشت که وجود هرگونه ترک در دودکش می‌تواند مقدار زیادی از انرژی گرمایشی را هدر دهد. پس دودکش‌هایتان را سالی یک بار بررسی کنید و اگر دیدید که شکسته‌اند یا ترک خورده‌اند، از یک تعمیرکار بخواهید که آنها را برایتان تعویض کند. همچنین اکثر خانه‌ها یک اتاق کوچک به نام خرپشته در پاگرد آخرین طبقه‌شان دارند که از آنجا می‌توانند به پشت‌بام دسترسی داشته باشند. وجود هرگونه منفذی مثل پنجره شکسته یا دیوار ترک‌خورده در این محوطه می‌تواند اسباب اتلاف انرژی گرمایشی در زمستان و انرژی سرمایشی در تابستان را فراهم آورد.
برای صرفه‌جویی بیشتر در مصرف سوخت باید دمای آبگرمکن‌تان را روی ۶۰ درجه سانتی‌گراد و حتی کمتر، تنظیم کنید. اگر درجه آبگرمکن شما بیشتر از ۷۵ درجه سانتی‌گراد باشد، یعنی شما دارید سوخت زیادی را هدر می‌دهید. آبگرمکن‌های قدیمی و آنهایی که برچسب مصرف انرژی‌شان در رده C یا پایین‌تر است، سوخت زیادی را هدر می‌دهند. همچنین برای جلوگیری از به هدر رفتن سوخت و انرژی گرمایشی، لوله‌های آب گرم و رادیاتور مرکزی را عایق‌بندی کنید و هرچند وقت یک بار به شوفاژخانه سر بزنید تا از نبود هرگونه ترکیدگی یا شکاف در لوله‌ها مطمئن شوید. درجه رادیاتور مرکزی را هم خیلی زیاد نکنید و آن را بنابر سرما یا گرمای هوا تنظیم نمایید.
علاوه بر این توجه داشته باشید که وقتی قصد خرید بخاری یا کولر را برای منزل‌تان دارید، حتما به بزرگی خانه‌تان توجه داشته باشید. بزرگ و پرقدرت بودن یک وسیله همیشه نشانه برتر بودن آن نیست. پس اولین راه صرفه‌جویی در مصرف انرژی، خریدن وسایل گرمایشی و سرمایشی، متناسب با اندازه منزل و اتاق‌ها است. سعی کنید از شومینه استفاده نکنید. در صورت عدم استفاده از شومینه پوشاندن درب شومینه بسیار کمک کننده است. این کار اثر دودکشی شومینه را شدیداً مهار میکند.
خروجی کانال های کولر را از داخل با پوشش‌های به حدکافی ضخیم بپوشانید و در صورت استفاده از شوفاژ استفاده از شیرهای ترموستاتیک استفاده کنید. همچنین درز همه پنجره ها را با درزگیر بپوشانید. البته توجه داشته باشید، در صورتی که از بخاری گازی استفاده می کنید و یا پکیج شما از هوای داخل منزل استفاده می کند و دودکش دو جداره ندارد، باید حتما قسمتی از درزها را برای تأمین هوای تازه باز بگذارید.
