ایران در همه سال‌های پس از انقلاب غیر از دوران جنگ، هر سال کشف جدیدی داشته و در این مدت در مجموع ۷۳ میدان مشتمل بر ۳۶ میدان نفتی و ۳۷ میدان گازی کشف شده که از این میان، بخش زیادی میدان مرزی و مشترک بوده‌اند، همچنین ایران با در اختیار داشتن حداقل ۲۸ میدان مشترک، شامل ۱۸ میدان نفتی، چهار میدان گازی و شش میدان نفت و گاز با کشورهای همسایه، از معدود کشورهای جهان با این تعداد ساختار مشترک است.
از این ۲۸ میدان، ایران با عراق ۱۲ حوزه مشترک، با امارات هفت هفت مخزن مشترک، با قطر و عمان هرکدام دو مخزن مشترک و با عربستان، کویت و ترکمنستان هرکدام یک مخزن مشترک دارد و به عبارتی حدود ۵۰ درصد ذخایر گاز طبیعی ایران در مخازن مشترک است.
در این میان میادین مشترک غرب کارون در حوزه نفت و میدان مشترک پارس جنوبی در زمینه گاز اهمیت بیشتری دارد. میادین غرب کارون جزو جوان‌ترین میادین نفتی ایران به شمار می‌روند. این میادین که پنج میدان آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یاران شمالی، یاران جنوبی و یادآوران را شامل می‌شود در مجموع ۶۴ میلیارد بشکه نفت درجا دارد. علاوه بر وسعت و بزرگی این میادین، نکته‌ای که برداشت حداکثری نفت از میادین مشترک غرب کارون را با اهمیت کرده، مشترک بودن آن با کشور همسایه است.
میدان مشترک پارس جنوبی نیز که در بستر خلیج فارس و مرز مشترک ایران و قطر قرار دارد، بزرگترین میدان گازی جهان است. مجموع ذخایر گازی این میدان ۳۹ تریلیون متر مکعب و ذخایر میعانات گازی آن نیز ۵۶ میلیارد بشکه است. از این میزان سهم ایران در بخش گاز آن ۱۴ تریلیون متر مکعب و در میعانات گازی ۱۸ میلیارد بشکه برآورد می شود که معادل ۸ درصد از کل گاز جهان است.
محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران به تازگی از تعیین تکلیف تمام میدان‌های مشترک در دولت سیزدهم خبر داد و گفت: مهم‌ترین اقدام‌ها در میدان مشترک پارس جنوبی، افزایش تولید در ۳۷ سکوی این میدان بود و طرح پایلوت فشارافزایی در این میدان نیز دنبال می‌شود، مرکاپتان‌زدایی فاز ۲ و ۳ پارس جنوبی نیز انجام شد و دو ردیف پالایشگاهی در فاز ۱۴ یکی سال گذشته و یکی حدود یک ماه پیش راه‌اندازی شد و توانستیم اولین نیروگاه سیکل ترکیبی و گوی شناور را در این میدان بهره‌برداری کردیم.
به گفته وی، تکمیل فاز نخست اسکله صادراتی سیراف، احداث و تعمیر خط لوله فاز ۱۶ پارس جنوبی که الان ۷۸ کیلومتر به اتمام رسیده است، فاز ۱۱ که مراحل انتهایی حفاری خود را در سپری می‌کند، از دیگر فعالیت‌های انجام شده در این میدان بود، اجرای موفقیت‌آمیز سکوی ۱۲c که کاری جدید و قابل تحسین است. خوشبختانه اقدام انجام شد و به‌زودی کار نصب انجام می‌شود.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران درباره فاز ۱۳ پارس‌جنوبی اظهار کرد: کار این فاز از سال ۹۴ معطل مانده بود و ۷۰ حلقه چاه را در دست حفاری داریم که ۳۵ حلقه جدید است و ۳۵ حلقه نیز باید تکمیل شود، همچنین اسیدکاری ۴۰۰ حلقه چاه را آغاز کردیم که ۱۴ مورد با موفقیت انجام شده است.
خجسته‌مهر در مورد میدان آزادگان نیز توضیح داد: مهم‌ترین اقدامی که در سال گذشته انجام دادیم این بود که ۲۷ حلقه چاه جدید را وارد مدار تولید کنیم و برای این منظور ۷۰ درصد ناوگان حفاری را در بزرگترین میدان مشترک افزایش دادیم، یعنی هفت دکل را به ۱۲ دکل تبدیل کردیم و تولید را از ۸۷ هزار بشکه در روز به ۱۱۵ هزار بشکه رساندیم و ۱۳۲ حلقه چاه تحویل شرکت اروندان دادیم. در میدان‌های آزادگان شمالی و جنوبی فعالیت‌های ازدیاد برداشت از جمله گس لیفت در حال انجام است و در همین حال انعقاد یک تفاهم‌نامه برای توسعه یکپارچه آزادگان را با موفقیت سپری کردیم، موضوعی که شاید آن روزها کسی باور نمی‌کرد ولی خوشبختانه شرکت تشکیل شده و در حال حاضر ۱۶ همت آورده دارد و اگر وزیر نفت مجوز بدهد تا دو هفته آینده به‌صورت رسمی شرکت دشت آزادگان اروند کار خود را آغاز می‌کند.
وی ادامه داد: توسعه میدان چنگوله را اخیراً شروع کردیم و یادآوران نیز با چهار میلیارد دلار آغاز شد، میدان‌های آبان و پایدار غرب نیز کارشان در حال انجام است و میدان بلال نیز عملیات اجرایی آن برای نخستین‌بار آغاز شد، توسعه میدان اسفندیار در هیئت مدیره مصوب شد و فرزاد بی با مپنا قرارداد بستیم و در مجموع تمام میدان‌های مشترک تعیین تکلیف شدند، ضمن آنکه برای توسعه دو میدان مستقل نیز قرارداد بستیم که شامل شادگان و کوپال می‌شود، در مجموع برای ۲۵ میدان نفتی و گازی با اعتبار ۷۷ میلیارد دلار تفاهم‌نامه داشتیم که ۴۰ میلیارد دلار مربوط به تفاهم با گس‌پروم روسیه است.
اصولا رقابت در برداشت منابع نفت یا گاز از میدان‌های مشترک باعث شده است که این میدان‌ها نسبت به میدان‌های نفتی درون کشور در اولویت بهره‌برداری قرار گیرد. ایران با کشورهای همسایه یعنی عراق، کویت، عربستان، قطر، امارات، عمان و ترکمنستان دارای میدان‌های مشترک نفت و گاز در حوزه خشکی و دریاست. برداشت از این میدان‌های مشترک نفتی تابع قوانین و مقررات خطوط مرزی نیست و هرکدام از شرکا که بتوانند زودتر منابع را برداشت کنند، پیروز میدان مشترک هستند، عملکرد ایران در این بخش کارنامه خوبی را همراه داشته است و انتظار می‌رود که سیاست‌های دولت روی همین مدار پیش برود و بتوانیم شاهد موفقیت‌های بیشتر در این عرصه باشیم.
