بحران آب در خاورمیانه بیداد می‌کند. در ایران برخی کارشناسان مانند محمد درویش، آن‌را جدی‌تر از کرونا می‌دانند. چرا که به گفته او این مشکل باعث آوارگی و افزایش فقر در میان مردم شده است و بحرانی است که از سال‌ها قبل وجود داشته و ادامه دارد ولی در امارات چنین مسائله‌ای وجود ندارد.
به گزارش آب و انرژی، با اینکه ایران با بحران آب مواجه است و یکی از خشک‌ترین و کم‌آب‌ترین سال‌های نیم قرن اخیر را سپری می‌کند، اما طبق اخبار و گزارش‌های موجود، در مناطق جنوبی ایران که در حال دست‌و‌پنجه نرم کردن با بحران خشکسالی‌‌اند، محصولاتی مانند ملون و هندوانه کاشته می‌شود که به مقدار آب زیادی نیاز دارند و بخش مهمی از این محصولات هم دور ریخته می‌شود.
اسفناک بودن این کمدی زمانی برای ما محرزتر می‌شود که بدانیم همین چند وقت پیش، نایب رئیس اتحادیه بارفروشان گفته بود: «در جنوب کشور هندوانه‌ها خوراک دام شده است. چرا که هندوانه امسال آنقدر ارزان است که در میادین اصلی بار هندوانه روی دست فروشندگان مانده است.»
امارات شرایط بدتری دارد یا ایران؟
همزمان که در ایران مشکل سومدیریت در زمان خشکسالی، بحرانی‌تر از خشکسالی شده است، اماراتی‌ها که شرایط مشابه و حتی بدتر از ما دارند، توانسته‌اند این مشکل را حل کنند. اما چگونه؟
امارات برای حل مشکل خشکسالی به کشاورزی فراسرزمینی روی آورده و شروع به کشاورزی و دامداری در مراکش، اتیوپی، صربستان و یونان کرده است. آنها از مدت‌ها پیش آب شیرین‌کن خریده‌اند و کاشت محصولاتی که به آب زیاد نیاز دارد را به طور کلی متوقف کرده‌اند. نتیجه این تدابیر این بوده است که امروز دیگر خشکسالی برای آنان مساله‌ای بحرانی نیست.
فرشید فرزانگان، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و امارات درباره کشاورزی در امارات توضیح می‌دهد: «اماراتی‌ها سیستمی دارند که با حداقل میزان آب و انرژی به سرانجام می‌رسد. مثلا گلخانه‌هایشان را با هوش مصنوعی کنترل می‌کنند. حدود ۴۰ درصد GPD آنها از بخش کشاورزی است. در واقع اماراتی‌ها حدود ۴ میلیارد دلار GPD از بخش کشاورزی دارند. اما این کشور به میزان کمی کشاورزی را در داخل مرزهای خود انجام می‌دهد و بیشتر کشاورزی آنها فرا سزمینی است.
یعنی امارات زمین‌هایی در کشورهایی مانند مراکش، اتیوپی، صربستان و یونان گرفته است و در آن، کشاورزی و دامداری می‌کند. کاشت در گلخانه‌های خود امارات کم است. اولویت زراعت در گلخانه‌های کشور با محصولاتی است که به آب کمی نیاز دارند.»
این فعال اقتصادی درباره منابع تامین مواد غذایی مورد نیاز در امارات می‌گوید: «بهترین محصولات غذایی، از اقصی نقاط دنیا به این کشور وارد می‌شود. مثلا محصولات لبنی خود را از عربستان، نیوزلند و دانمارک و محصولات دامی خود را از هند و کشورهای دیگر وارد می‌کنند.»
او معتقد است ما در ایران باید از این نیاز امارات استفاده کنیم و صادرات خود به این کشور را افزایش دهیم، اضافه می‌کند: «امارات بهترین محصولات را از کشورهای اروپایی وارد می‌کند و خودش بر تولید محصولاتی تمرکز می‌کند که مصرف آب کمتری دارند.»
ضایعات ۵۰ درصدی محصولات کشاورزی
او اظهار تاسف می‌کند: «ما با وجود تنش آبی در کشور، محصولمان را ضایع می‌کنیم. کاری که ما انجام می‌دهیم، با کار امارات متفاوت است. درباره محصولات کشاورزی خیلی اشتباه می‌کنیم. ضایعات محصولات کشاورزی در دنیا، بین ۸ تا ۱۲ درصد است اما در ایران حداقل ۳۵ تا ۵۰ درصد است. علت این ضرر بزرگ این است که بسته‌بندی مناسب برای محصول ما انجام نمی‌شود. علت دیگر این است که محصول، بارگیری مناسب نمی‌شود و اصلا بستر مناسبی در گمرگ نیست. سردخانه‌ها و یخچال هم کم است. همه این‌ها باعث می‌شود حداقل ۳۰ درصد محصولات کشاورزی ضایع شود.»
او ادامه می‌دهد: «در حالی که در مناطق کم آب کشور مانند جنوب، هندوانه کاشته می شود، کشور ما اصلا ظرفیت کاشت هندوانه و ملون با این مقدار آب را ندارد.»
نایب رئیس اتحادیه بارفروشان عنوان کرده بود «در جنوب کشور هندوانه‌ها خوراک دام شده است. چرا که هندوانه امسال آنقدر ارزان است که در میادین اصلی بار هندوانه روی دست فروشندگان مانده است.»
این فعال اقتصادی ادامه می‌دهد: «جهاد کشاورزی باید الگوی کشت تعریف کند و اگر کسی هم می‌خواهد کشت هندوانه انجام دهد، این کشت را نه داخل مرزها بلکه در کشورهایی مانند آذربایجان، ارمنستان و کشورهای اوراسیایی و به صورت فراسرزمینی انجام دهد. متاسفانه، این هنداونه با این شرابط سخت تولید می‌شود و بعد به خاطر بسته‌بندی و شرایط حمل و نقل نامناسب در راه ضایع می‌شود. متاسفانه اطلاع دارم که امسال بیش از ۵۰ درصد هنداونه‌ها در ایران، فاسد و ضایع شده‌اند.»
این در حالی است که کشاورزان می‌گویند در شرایطی هندوانه کیلویی هزار تومان از کشاورزان خریده می‌شود که قیمت یک بطری آب معدنی نیم لیتری سه هزار تومان است!
البته او تاکید می‌کند: «ما از لحاظ سیاسی این قدر به این کشورها نزدیک نیستیم که به ما اجازه تامین قوت روزمره خود را بدهند. حتی در مورد محصولاتی مانند عسل و محصولات لبنی که ایران در آن تولید آنها مستعد است.»
فرزانگان که کشاورزی ایرانی را سنتی می‌داند، می‌گوید: «کشاورزی ایران به صورت سنتی و با بسته‌بندی سنتی است که با بسته‌بندی نوآورانه در جهان فاصله دارد. سهم کشاورزی از اشتغال ایران ۱۷.۱ درصد است و سهم امارات ۰.۳۵ درصد.»
مشکل صادرات محصولات کشاورزی چیست؟
فرزانگان با توجه به این موضوع می‌گوید: «در حال حاضر صادرات میوه و سبزیجات و خشکبار و صیفی‌جات از اولویت‌های صادرات ایران به امارات است. اما حجم صادرات ایران به امارات در مقایسه با منطقه کم است، این رقم، رقم قابل قبولی نیست. ارزش کل واردات ۱۵ کشور همسایه به امارات حدود ۱۱۶۰ میلیارد دلار است که سهم ایران تنها ۲ درصد است و ایران به دلیل تحریم‌ها به واردات از امارات متحده عربی وابستگی زیادی دارد اما برعکس آن، امارات وابستگی به محصولات ایران ندارد و به نظر می‌آید در زمینه کشاورزی شرکای دیگری را انتخاب کرده است.»
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و امارات می‌گوید: «با وجود فاصله ۱۲ هزار کیلومتری آمریکا و امارات به هم، آمریکا یکی از صادرکنندگان بزرگ محصولات کشاورزی به امارات است. جایگاه امارات در بازار صادرات محصولات کشاورزی به آمریکا در رتبه ۲۷ است. آمریکا در سال ۲۰۲۰ حدود یک میلیارد دلار محصول کشاورزی به امارات صادر کرده است. این رقم نسبت به سال ۲۰۱۱ که آمریکا حدود ۱.۲ میلیارد دلار صادرات داشته است حدود ۱۸ درصد کاهش داشته است و تنها دلیل آن هم شیوع کروناست.»
