آمارها نشان می دهد، نزدیک به ۹۰ درصد برق مورد نیاز دوره اوج بار تابستان سال گذشته را نیروگاه‌های حرارتی تامین کردند، نیروگاه هایی که سوخت مصرفی آن ها، گاز طبیعی، مازوت و گازوییل بوده است.
از سویی رشد جمعیت، تقاضای مصرف و مقبولیت استفاده از انرژی الکتریکی، توجه سیاست گزاران این صنعت را همواره در جهت توسعه زیرساخت های آن سوق داده است. اما روشن است ساخت نیروگاه ها، هزینه های هنگفتی بر دوش دولت می گذارد که این موضوع از ۲ منظر قابل توجه است.
نخست، هزینه های زیست محیطی که با مصرف منابع فسیلی برای تبدیل به انرژی الکتریکی، بر محیط زیست اثر می گذارد و دیگر هزینه های مالی که موثر از مصرف انواع سوخت های فسیلی و اجرای طرح های توسعه ای صنعت تولید برق است.
با توجه به این موضوع، ساخت واحدهای نیروگاهی، نیازمند منابع مالی عظیمی است و بر اساس آمار موجود هزینه ساخت نیروگاه در سال ۱۴۰۰ به ازای هر یک کیلووات ساعت انرژی الکتریکی، حدود ۶۰۰ یورو بود که این مقدار برای ساخت یک نیروگاه سیکل ترکیبی با ظرفیت ۵۰۰ مگاوات حدود ۳۰۰ میلیون یورو هزینه در برداشت که به طور حتم در سال جاری با توجه به آثار تورم و شرایط اقتصادی این رقم افزایش قابل ملاحظه ای خواهد یافت البته این رقم تنها هزینه های احداث را شامل می شود و هزینه های مرتبط با استهلاک واحدها ناشی از مصرف سوخت مایع در آن لحاظ نشده است.
نکته دیگر آن که ساخت نیروگاه های جدید، مصرف سوخت را در کشور افزایش می دهد که علاوه بر هزینه های تولید سوخت، هزینه های زیست محیطی را هم می باید مورد توجه قرار داد.
موضوع مهم دیگری که در حوزه تولید و مصرف برق مورد توجه قرار می گیرد، مصرف مضاعف برق در ماه های گرم سال است. در واقع مصرف برق رابطه مستقیم با دمای هوا دارد. سال گذشته، گرما زودتر از انتظار، نمایان شد و تبعات آن افزایش تقاضای مصرف برق خانگی بود که نگرانی زیادی در حوزه سیاست گزاری این صنعت ایجاد کرد.
پیش بینی ها حاکی از افزایش زودهنگام دمای هوا در سال جاری است که برای برون رفت از وضعیت عدم توازن تولید و مصرف، متولیان حوزه صنعت برق اقدام به اجرای طرح های توسعه در صنعت تولید برق نموده اند.
اما با توجه به دلایل مختلف و مهم تر هزینه های بسیاری که باید صرف ساخت نیروگاه ها شود، شاهد ناهمترازی تولید و مصرف در ماه های گرم سال هستیم که موجب نگرانی مسئولان این صنعت شده است.
هرچند نوسازی واحدهای فرسوده و ساخت نیروگاه های جدید از اولویت های سرمایه گذاری در صنعت تولید برق و راهکاری برای پاسخ به نیاز روزافزون انرژی الکتریکی است اما بی تردید، تنها راه پاسخ به نیاز مصرف در کشور نخواهد بود.
مطابق آخرین آمار ارائه شده تحت عنوان ترازنامه انرژی، سرانه مصرف برق خانگی در ایران معادل ۱۰۵۸ کیلووات ساعت برای هر نفر برآورد می‌شود، این در حالی است که متوسط جهانی این آمار معادل ۱۸۲ کیلووات ساعت است به عبارت دیگر میزان سرانه مصرف برق خانگی در ایران ۶ برابر متوسط جهانی است.
این سخن بدان معناست که با رعایت الگوی صحیح مصرف، می توان از مصرف بی رویه و هدررفت انرژی الکتریکی و سوخت های فسیلی به مقادیر زیادی پیشگیری کرد که حاصل آن، کاهش هزینه های مربوط به طرح های توسعه نیروگاهی و کاهش قابل توجه آثار نامطلوب ناشی از مصرف سوخت های فسیلی خواهد بود.
توسعه در حوزه های مختلف اقتصادی، کشاورزی، صنعتی، اجتماعی و .. ، نیازمند بازبینی در مدیریت مصرف است و با ترویج فرهنگ مصرف بهینه می توان منابع مالی لازم را برای رشد همه جانبه در کشور فراهم نمود.
تجربه ناخوشایند شیوع بیماری کرونا نشان داد که می توان با بهره گیری از ابزار فرهنگ، رفتار مناسب را برای برخورد با پدیده ها و موضوعات نامطلوب، نهادینه و الگوسازی کرد.
به نظر می رسد که تابستان گرمی پیش رو است که در آن سهم تولید برق در نیروگاه های برق آبی به دلیل کاهش نزولات آسمانی و کمبود منابع آبی، بسیار کم خواهد بود و از این روی منطقی به نظر می رسد که به جای سرمایه‌گذاری‌های جدید، به موضوع مدیریت مصرف توجه بیشتری شود.